Heimilisblaðið - 01.05.1968, Blaðsíða 5

laudi. Á fyrstu árunum eftir 1870 náði brezka
hafrannsóknaskipið Clmllenger merkilegum
steinefnakögglum upp frá botni úthafsins.
Kögglarnir voru einna líkastir kolbrenndum
kartöflum, en þeir reyndust vera auðugir af
^angani, og aulc þess var í þeim talsvert magn
af öðrum málum, sérstaklega járni, kóbolti,
eir og nikkel.
Og þegar vísindamennirnir drógu á í haf-
djúpinu á alþjóða jarðeðlisfræði-árinu 1957
7~®8, komust þeir að raun um, að hafsbotn-
inn er bókstaflega lagður málmhnúðum.
Hnúðarnir eru í lögun eins og laukur, og
þeir stækka ótrúlega hægt, að líkindum að-
eins um einn millimetra að meðaltali á þús-
Unci árum. En rannsóknir, sem ná um allan
heim, hafa sýnt, að um svo feikilegt magn
er ræða, að hinn árlegi vöxtur einn get-
fullnægt þörfum mannkynsins fyrir þessa
öialma og miklu meir en það.
Vandamálið er auðvitað að finna aðferðir
f'l þess að ná málminum upp, en þó nokkur
stórfyrirtæki hafa sökkt sér niður í þetta
'erkefni. Hugmynd ein, sem amerísk skipa-
siniðastöð er að gera tilraunir með, er fólgin
1 hví að sjúga kögglana upp með eins konar
vatnsafls-ryksugu. Það getur orðið mjög
gvóðavænleg fjárfesting, því að áætlað er,
að ein einasta vél, sem getur náð upp 5000
smálestum af sjávarmálmi á hverjum degi,
?eti fullnægt 50% af manganþörf Bandaríkj-
onna, 10% af nikkelþörfinni og alveg kóbolt-
borfinni.
í hafinu mvndast einnig botnlög annarrar
egundar, sem einnig getur borgað sig að
jarga. Á Portv Mile bankanum fvrir vestan
‘ an Hiego í Kaliforníu hafa fundizt fosfat-
ekkir, sem nær því þola samanburð við ríku-
egasta fosfatmálm, sem brotinn er uppi á
andi. Áætlað er, að í þessu botnlagi séu um
anlljaður smálesta, og það fullnægir vel þörf-
nm landbúnaðarins í Kaliforníu fyrir fos-
vatáburð í fjölda ára.
Málmhnúðarnir finnast aðallega á miklu
1 Pb en jarðfræðingar og tæknifræðingar
ata sýnt fram á, að önnur dýrmæt málm-
steinefni er að finna á miklum grynningum.
ri úæmis eru úti fyrir ströndum Thaillands
hndónesíu ríkuleg tinlög, og nálægt Nome
1 Alaska hefur fundizt gull í möl og sandi
mfsbotnsins. Verktaki einn í Texas, sem lifði
annars á því að bora olíubrunna og leggja
pípur, hefur nú telcið til við alveg nýja teg-
und námagraftar og mokar inn peningum
með því að moka gimsteinum uppp úr sjón-
um. De Beers og önnur stór námafélög leggja
honum til fé, og mokstrarvélar hans grafa
á hverjum mánuði demanta upp úr mölinni
við Sandgrjmningar Suðvestur-Afríku fyrir
allt að 50 milljónum króna.
Upp á síðkastið hafa Norðursjávarríkin
einnig sameinazt um að skipta Englandshafi
í hagsmunasvæði, og ef til vill tekst einhvern
daginn að finna olíu eða jarðgas, sem unnt
er að hagnýta.
Fiskirœkt. Útrýming vofir yfir ýmsum eft-
irsóttustu fisktegundunum vegna ránfiski-
veiða, og „ruslfiskur“ lætur mikið á sér bera
í öllum höfum. Til þess að mæta þessari hættu
reyna menn í vaxandi mæli að koma fiski-
veiðunum á höfunum undir eftirlit með al-
þjóðasáttmálum. Stór hópur sérfræðinga sér
um starfið að varðveizlu og þróun fiskistofns
lieimshafanna: Fiskilíffræðingar, fulltrúar
iðnaðarins, fiskiaðstoðarmenn o. s. frv. Með-
al annars mynda menn sér skoðun um fjölda
þeirra fisktegunda, sem eru í hættu, á viss-
um veiðisvæðum og reikna út deildaskipt-
ingu fvrir meðlimalöndin. Englandshaf, sem
nágrannaþjóðirnar nota mjög mikið, er til
dæmis verndað af „Norðursjávarsáttmálan-
um“, sem ákveður meðal annars möskvastærð
netjanna og lágmarksstærð fiskanna. sem
veiddir eru.
Niðurskipunin á auðvitað að tryggja, að
fiskveiðarnar gefi í framtíðinni eins mikinn
arð að meðaltali og unnt er. Yið þessa mynd
fiskiræktar nægir ekki að framfylgja frið-
unarákvæðum, heldur verður að komast að
niðurstöðu um, hve mikið má veiða, þannig
að stofninn verði sem lieilbrigðastur og arð-
mestur. Eins og skógurinn gefur mest af sér,
þegar hann er grisjaður með vissu millibili,
verður fiskistofninn heilbrigðari, ef liann er
minnkaður hæfilega — hvorki of lítið né of
mikið — þá er gnægð fæðu handa þeim fisk-
um, sem eftir eru og eiga að geta af sér
næstu kynslóð.
Líffræðingarnir eru orðnir mjög snjallir
að segja fyrir um stærð ákveðins fiskistofns.
Meðal annars tekur fiskilíffræðistöðin í
Woods Hole saman ýsuveiðihorfur, sem gerir
fiskimönnum og niðursuðuverksmiðjueigend-
um fært að gera áætlanir eitt ár fram í tím-
11E 1M IL IS B L A Ð I Ð
93