Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1930, Blaðsíða 29

ŒÐUNN
Um tregöu.
139
ekki valdið því. Sérstaklega þegar þess er gætt, að það
mun aldrei hafa áður verið notað í því hálf-heimspekilega
sambandi, er það nú jafnan sést í. Dr. Páll Eggert
sagnfræðingur Olason leitar, í upphafsorðum sínum í
æfisögu ]óns Sigurðssonar, að þeim höfuðöflum, er sá
maður hafi átt í höggi við í baráttu sinni fyrir viðgangi
og þroska íslenzkra manna, og verður þar »tregðan«
fyrir honum sem ein höfuðóvætturin. Dr. Sigurður Nor-
dal kemst að þeirri niðurstöðu, að »andstæður tilver-
unnar séu framar öllu orka og tregða« (Iðunn K, I).
I ræðu, er sr. Sigurður Einarsson flytur yfir nemendum
Akureyrarskóla, bendir hann þeim á, að »á hverjum
einasta degi mun meðfædd tregða kveðja oss til drottin-
svika og undansláttar við hinn mikla tilgang« (Dagur
X, 43). Þessi dæmi, sem hér hafa verið tilfærð, eru
ekki nema lítið sýnishorn þess, hversu tamt mönnum er
nú að verða að grípa til þessa orðs, er þeir vilja lýsa
hinum mestu meinsemdum mannlegs skapferlis og raunar
allrar tilveru. Þetta hefir haft þau áhrif, að jafnvel hér
í Vesturheimi er þess tekið að gæta nokkuð í rituðu
máli íslenzku, að mönnum virðist sem himininn væri
höndum tekinn fyrir fult og alt, ef ráð fyndist til þess að
varpa þessum höfuðóvin — tregðunni — út fyrir landa-
mæri alheimsins.
Eg hefi ekki kunnugleika til þess að átta mig á, hvað
því muni valda, að þessar hugsanir skuli hafa gripið
svona ört um sig hjá mörgum mönnum í senn, en mér
hefir þótt gaman að lofa huganum að reika um þessi
efni og sérstaklega um orðið »tregðu«. Og ég sleppi
hér á pappírinn dálitlu broti af því, sem borið hefir
íyrir mig á því hugsanaflakki.