Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1930, Side 60

170
íslenzkar samtíðarbókmentir.
IDUNN
liðnum öldum, en lagast nokkuð með vaxandi velmegun
þjóðarinnar, stofnun Háskólans og ýmsu öðru. Islenzk
vísindi eru, eins og við er að búast, dreifð drög — slikt
hið sama eru reyndar vísindi með öllum þjóðum, hver
um sig leggur skerf sinn til heildarinnar, vísinda alls
heimsins. Því að vísindin eru alþjóðlegust allra samþjóð-
legra hluta, og hafa fult gildi aðeins sem ein heild.
Eg hef ekki talið það vonlegt, að andlegir kraftar
þjóðarinnar beindust einungis að vísindaafrekum, né að
blöðin væru ypparsta blómstur bókmentanna, en aftur
væri það ekki óhugsandi um hinar fögru bókmentir. En
lausleg athugun á þeim hefur fært mér heim sanninn
um, að svo er ekki, og virðast mér þær standa sýnu
neðar, en von væri til. Ekki skal ég bera þær saman
við önnur tímabil á síðari öldum, það er ekki auðvelt
verk, en ekki er vert að fullyrða, að nútíminn yrði neitt
illa úti í þeim samanburði. En hinu vil ég halda fram,
að gæðin séu minni en krefjast mætti, að bókmentirnar
hafi að ýmsu leyti dregist aftur úr í framförum þjóðar-
innar á síðustu árum. Skilyrði fyrir bókmentastarfsemi
hafa þó að minsta kosti skánað nokkuð á síðari tímum.
í línum þeim, sem hér fara á eftir, mun ég ræða
þessi mál nokkru nánar. En ég mun að vísu ekki láta
mér nægja neikvæða gagnrýni eina, heldur mun ég líka
minnast á það, sem mér þykir vel fara. En fyrst hæfir
þó að segja nokkuð, hve rúmt svið er tekið til athug-
unar. Fyrst var, að ég taldi mér óskylt að tala um aðra
en þá, sem íslenzku rita: íslenzkur skáldskapur er það
eitt, sem ritað er á íslenzku máli. Þar næst virtist ein-
sætt að taka aðeins til meðferðar verk íslendinga austan
hafs, þar sem íslenzkir menn í Vesturheimi eiga sálu-
félag sér, meira en vera ætti. Þá varð að marka sér
tíma: Ég ræði hér um síðasta áratug (1920—1929) og