Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1930, Side 80

190
íslenzkar samlíðarbókmenlir.
IÐUNN:
geðjasf honum eina andrána, en koma flatt upp á hann^
erta hann hina. Hann hefur yndi af að gera tilraunir
með lesendurna, koma þeim í sem kynlegast skap, segja
alt annað en til var ætlasf, lofa mönnum að hneykslast
og verða fyrir vonbrigðum. Og þó, þess er vert að getar
þetta er í senn útreikningur og ósjálfræði eðlisins! En
því er ekki að neita, að þetta tillit til almennings er
það, sem mest hefur háð skáldlist Halldórs.
Þeim, sem þetta ritar, virðist Halldór hafa mesta skáld-
gáfu allra þeirra, sem nú rita skáldskap á íslenzku, en
hvort sú gáfa fái að njóta sín til fulls, virðist að ekki
litlu leyti vera komið undir því, að skáldið komist khkk-
laust út úr þeim háska, sem tengdur er við stíl hans.
Þess er óskandi, að honum gæti tekist að marka stíl-
ærslunum sérstaka bása og að beina athyglinni nokkuð
meira frá almenningi, hann mætti halda áfram slóð sög-
unnar »Undir Helgahnúk* frekar en Vefarans. En hvað
stoða óskir og bollaleggingar? Því að svo kynlegur
virðist veruleikinn, að sjálfræði rithöfundarins fari mink-
andi eftir magni ritsnildarinnar. Því meira vald, sem
hann hefur yfir búningnum — það er að segja, því
minni fyrirstaða sem er á því, að rit geti birt persónu-
leika skáldsins, því sannari tjáning, sem ritverkið er á
einstaklingseðli hans — því vonlausara er, að hægt sé
að breyta einu stafstriki í verkum hans. Því sterkari
sem böndin eru milli töfra málsins og insta eðlis hans,
því erfiðara er honum að ráða sjálfum, hvað hann segir
og hvernig hann segir það.
V.
Oft heyri ég menn draga í efa kýmnigáfu Islendinga,
telja þjóðina svo alvarlega í sinni, að þess sé engin
von, að hjá henni geti orðið til merkileg kýmnirit. Auk