Iðunn : nýr flokkur - 01.04.1930, Síða 86

196
íslenzkar samtíðarbókmentir.
IDUNN
samlímaskáldanna á íslandi, að veruleg kunnátta í sögu-
gerðinni er fátíð. Oft virðist það vera tilviljun, hepni,
þegar skáldi tekst að gera söguna vel úr garði — ekki
hitt, að hann hafi vald yfir forminu og þekkingu á, hvað
þar eigi við. Þó eru til undantekningar. Guðmundur
Hagalín ber það með sér, einkum í smásögunum, að
hann treystir ekki á guð og lukkuna eina í sögugerð-
inni, hann hefur vafalaust iðuglega athugað sinn gang
— og annara skálda með. Sömuleiðis er alveg ugglaust,
að Vefarinn mikli frá Kasmír er verk manns, sem hefur
mikla kunnáttu til að bera í sinni grein; í sögunni er
beitt ýmsum listarbrögðum til að ná sem bezt tilgangi
höfundar, — ef til vill væri sagan eðlilegri, ef minna
væri af slíkum brögðum.
Þessir höfundar og einstöku aðrir stinga í stúf við
allan fjöldann, sem hafa miklu minni kunnáttu til að
bera. Kristín Sigfúsdóttir hefði vafalaust samið nokkrar
óaðfinnanlegar sögur, ef hún hefði kunnað að strika út.
Aðrir hafa miklu meira að læra. Því að það er sannast
sagna, að taka má skáldsögu eftir skáldsögu, þar sem
berlega kemur í ljós skortur á kunnáttu, skortur á valdi
yfir forminu.
Eitt atriði er vert að geta um hér, þar sem það kemur
starfsaðferðum rithöfundanna við. Svo ber ósjaldan við,
þegar vér lesum skáldsögur, að inn í hugann læðist
grunur um undirbúningsrannsóknir skáldanna. Oss virðist
oft vanta veruleikablæ, sem stafi ef til vill aðeins af því,
að höfundarnir hafi ekki kynt sér nægilega þá staði,
þær starfsaðferðir og hugsunarhátt, sem þeir vilja lýsa.
\Jér minnumst Zola, sem skrifaði í vasabókina sína alt,
sem hann heyrði ökumenn segja, af því að hann ætlaði
að minnast á ökumenn í næstu bók sinni. Vér minnumst
Macaulay, sem kvað hafa ferðast til fjarlægra staða, að
eins af því hann vantaði eitt afmarkandi lýsingarorð um
þennan stað, sem hann ætlaði að nefna í ritgerðinni,
sem hann var að skrifa. Minna má nú gagn gera, satt
er það, en þó hefðu skáldin gott af að minnast slíkra
dæma — of fá gera það.
Kunnáttuleysi má bæta með þoli og starfi. En einmitt