Kirkjuritið - 01.01.1952, Blaðsíða 58

56
KIRKJURITIÐ
játningarnar þrjár, Augsborgarjátninguna, Varnarrit
Augsborgarjátningarinnar, Schmalkalden-greinar, Fræði
Lúthers hin meiri og minni, og Formula concordiae 1577.
Að vísu var þessum lögum þröngvað upp á íslendinga af
erlendum einvaldskonungi og hafa jafnan verið misjafnt
haldin. En það skiptir sjálfsagt ekki máli eftir lagalegum
skilningi. Lög eru lög, hversu fráleit sem þau kunna að
vera. 1 þessum efnum er það naumast vinnandi vegur fyr-
ir yfirvöldin að fylgjast með hverju því orði, sem kenni-
manninum líður um munn, og alþýða manna hefir yfirleitt
ekki til þess lærdóm að skera úr, hvað sé rétt kenning
eða röng. Einnig getur prestinum orðið á lögbrot af hreinni
vankunnáttu. Því er það ákaflega erfitt að hafa nokkurt
eftirlit með þessu, nema koma á fót rannsóknardómstól,
eins og kaþólska kirkjan gerði á miðöldum, sællar minn-
ingar. Af þessum ástæðum munu ekki finnast nema örfá
dæmi þess hér á landi, að prestar hafi verið settir frá
embættum vegna villutrúar.
Það má og vel vera, að ákvæðið um evangelisk-lúterska
þjóðkirkju, sem látið var haldast í stjórnarskránni 1944,
verði ekki skýrt öðru vísi að lögum réttum en að það
merki, að hér eigi að kenna eftir reglum þessara rita.
En eigi hefir þetta þó verið framkvæmt svo um hartnær
hálfrar aldar bil og jafnvel lengur. Mætti því eins vel
álykta, að fyrir löggjafanum hefði aðeins vakað, að hann
sætti sig við status quo í þessu efni. Að minnsta kosti
leyfi eg mér mjög að efa það, sem gert er ráð fyrir á
bls. 78, að nokkur hinna ágætu löggjafa, sem fjölluðu um
þessa stjórnarskrá, hafi lesið öll hin umræddu rit, eða
gaumgæft þau, og geta þeir þá naumast hafa haft skýra
hugmynd um, hvað þeir voru að setja lög um í þessu efni.
En merki þetta ákvæði löggjafans nokkuð annað en að
hann láti sér lynda fyrirkomulag kirkjumála eins og það
hefir verið framkvæmt hér á landi undanfarið, þá þyrftu
þingmennirnir meðal annars að hafa gert það upp við
sig, að þeir vildu enga aðra trú leyfa á íslandi en trú á