Sjómannadagsblaðið - 12.06.1949, Page 35

^yrsta stig verzlunarhátta okkar er það, að sá,
Sem kaupir vörunna frá útlöndum verður að bíða í
föðum hálfa og heila daga til að ná tali af forráða-
^ionnum stofnana þessa, og fær svo svör eftir nokkr-
ar v>kur eða mánuði. Þegar varan er keypt og komin
rii landsins, verður oft að bíða vikum og mánuðum
sarnan áður en hægt er að leysa hana út, sem kall-
er. Og meðan bíður neytandinn, með kristilegri
þolinmæði. Svo þegar hvisast um að þessi eða hin
nauðsynjarvaran komin í sölubúðina hópast fólk þang-
að, 0g stendur þar tímum saman, í allskonar veðri.
^ því sést bezt hvað ástandið er orðið ömurlegt.
^cir sem fyrstir komast í búðina og er nógu hand-
fijótir ná í eitthvað, en fjöldinn í ekkert. Sá orðrómur
■Sengur, og er víst réttur, að margar nauðsynjar, svo
sern álnavara og skór, komi aldrei út um aðaldyr
oúðarinnar.
kif því að sú illa nauðsyn hefur skapazt, að svo mjög
þarf að takmarka vörukaup til landsins, og til þess
úafa svo verið settir sérstakir aðiljar í umboði ríkis-
‘ns> þá er ekki nægjanlegt að það sé mjög naumt
skamtað, heldur þurfa og eiga þessir aðilar að sjá
Urn> að það skiptist sem jafnast meðal neyt-
Cndanna. Því mun til svarað, að það sé gert með
skömtunarseðlunum, þar fái allir jafnt og er það
Satt svo langt sem það nær. En úthlutun vörunnar
lú kaupmanna gerir það að verkum, að þetta næst
ekki 0g svo ]j^a a£ þvj ag vörumagn er ekki til
staðar í hlutfalli við seðlana.
kJthlutun vörunnar gengur nú þannig, að ein-
Vcr kaupmaður fær slatta af ákveðinni nauðsynja-
V°ru. Um þe'tta safnast fólk, einstakur fær eitthvað
srnavegis, en fjöldinn ekkert, og svona gengur það.
eir) sem kunnugir eru og hafa góða aðstöðu til að
retta ef von er á úthlutun, og verða fyrstir, og
era eitthvað úr býtum, kanski í hvert skipti, aðrir fá
ekkert.
f stað þess að úthluta vörunni á þennan hátt mætti
Ssa sér aðra aðferð. Sú vefnaðarvara eða skófatn-
Ur sem inn flytzt — og mest vantar — væri út-
°tað til allra sem selja þessar vörur, samtímis, og
Ul sá er úthlutar henni, auglýsti áður að varan
Jrði seld þennan dag í þeim búðum, sem úthlutun fá,
myndi það bæta mikið. Almenningur fær þá
að vita um þetta, og getur dreift sér á hina ymsu
Jtaði, 0g notig þeSS i;t]a sem fæst. £f úthlutunin færi
jJarn með þessu móti, yrði það náttúrlega sjaldnar, en
j ‘erni aftur að betri notum. Almenningur, er sæi við-
. 'tni skömmtunarstofnana til að dreifa vörunni sem
Jafnast, mundi sætta sig betur við þessa illu nauðsyn.
hu;
að;
Eitt er það, sem vekur undrun manns og eftirtekt
í þessum verzlunarháttum, að það eru oft vörur
stilltar út í búðarglugga og ef maður svo spyr hvað
þær kosti þá er svarað: svo og svo mikið annað kvort
í sterlingspundum eða dollurum, gjaldeyrir okkar
íslenzka krónan ekki gjaldgild. Þetta er nú eitt af
því sem er ótrúlegt en satt. I sambandi við þetta má
líka geta um það, að ýmsar vörutegundir, sem erfltt
er að fá innflutning á, eru oft seldar á hinum ótrú-
legustu stöðum, og með hinu ótrúlegasta verði. Vör-
urnar eru fluttar inn með fullu leyfi gjaldeyrisyfir-
valdanna, en þær koma ekki til sölu á venj ulegan hátt,
og verðið er venjulega tvöfalt. Allir geta keypt vöruna,
en engin veit hver seljandinn er í raun og veru.
Þessi verzlunar máti er kallaður hinn „svarti mark-
aður“, og er hann þó nokkuð víðtækur því margar
vörutegundir, sem almenningur notar mikið fást allt-
af þar, en ekki á hinum eðlilegu stöðum. Verðið er
vanalega helmingi hærra en smásöluverð, svo atvinna
sú hlýtur að vera arðsöm, en vinsæl er hún ekki.
Eitt af höfuðskáldum okkar, var vongóður með,
að „þó vellyst í skipsförmum völskunum meður vafri
að landi ég skaða ei tel, því út fyrir kaupstaði
(búðina) íslenzkt í veður ej hún sér vogar, þá frýs
hún í hel“. En þar gengur hann vonsvikinn til
búðar, því allt slíkt virðist nú dafna vel í hinni
íslenzku veðráttu, sem skáldið á við. —
Viðburðir dagsins eru margir, og viðfangsefnin
margbrotin og oft erfið. En lausn þeirra á hverjum
tíma er háð vilja og getu forráðamanna þjóðarinnar,
ásamt þegns\ap hennar. Og ej hver leggur sitt til,
mun vegurinn verða greiðfær.
Seglbátur.
SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ 15
tL...—