Sjómannadagsblaðið - 01.06.1977, Blaðsíða 14

væri ljóst hvaða fórnir gat þurft að færa, annars
hefðu þeir heldur aldrei komist hingað út til að
byggja og nema þetta land.
Og vissulega hafa þeir ekki verið marga daga
hér í landinu áður en þeir fóru að kanna fiski-
miðin fyrir ströndum þess. Stundum segja menn
þegar þeir hugsa til frumbýlingsára landnáms-
mannanna, að óskiljanlegt sé hvernig þeir hafi
getað lifað fyrsta árið eða fyrstu árin, meðan bú-
stofninn var að vaxa. Við þessu er einfalt svar:
Þeir voru staddir mitt í miklu matforðabúri sem
var sjórinn, og þá skorti hvorki kunnáttu til að
búa sér í hendur þau tæki sem þurfti til að hag-
nýta sér þennan forða né sjómannslist til að fara
með þau. Islensk sjómennska er vissulega jafn-
gömul þjóðinni, atvinnugrein sem stunduð hefur
verið hér frá upphafi vega í samlögum við land-
búskap. Þegar vér segjum að íslendingar hafi verið
hreinræktuð bændaþjóð fyrr á öldum, þá eigum
vér fremur við að hér var engin þéttbýlismyndun
en að búskapur hafi verið allsráðandi. Sjór og
land hafa alla tíð verið samverkandi lífsuppsprett-
ur þjóðarinnar og sjómennska er í blóði hennar
frá upphafi vega og óslitið fram á þennan dag.
Lífssaga og lífsstríð og menningarsaga íslensku
þjóðarinnar verður ekki af neinu viti skilin eða
skráð nema hlut sjávarins og sjávaraflans séu gerð
viðhlítandi skil.
Með tilkomu þilskipa og eins konar stórútgerð-
ar seint á 19. öld fóru sjómenn að greinast frá
öðrum sem sérstök atvinnustétt og sú þróun varð
hröð, þegar hún var einu sinni komin af stað,
eins og öllum er kunnugt. Á þeirri braut eru stóru
áfangarnir margir og merkir og standa í beinu
sambandi við almennar breytingar þjóðfélags og
tækni. Ýmiss konar félagssamtök sjómanna eru
einn þátturinn. í fyllingu tímans kom svo stofnun
Sjómannadagsráðs og þeirra samtaka sem að baki
því standa. Svo má virðast nú sem að þessu hafi
hlotið að koma og er það þó síst sagt til að draga
úr framtaki þeirra ágætu manna sem beittu sér
fyrir málefninu. Glöggt mátti sjá á þeim undir-
tektum sem það fékk þegar í upphafi, að þeir
menn sem forgönguna höfðu þekktu sinn vitjunar-
tíma, og þó liggur það enn betur í augum uppi
eftir það sem nú er fram komið eftir fjörutíu ára
starf. Sú saga er glæsileg sem nú blasir við á
fertugasta Sjómannadeginum og á tvítugsafmæli
Dvalarheimilis aldraðra sjómanna. Þetta er stór-
afmæli sem allir íslendingar mættu minnast með
þökk og virðingu fyrir giftudrjúgu og fórnfúsu
þjóðþrifastarfi.
Hvert það verk sem vinna þarf og vel er unnið
ber að virða og vel að meta. Búið þarf margra
hluta með og ekki sæmir að gefa einum alla dýrð
á kostnað annarra. Á engan er heldur hallað, þótt
þess sé minnst á hátíðisdegi sjómanna, hvílíkur
burðarás sjómannastéttin er á landi hér. Vér höf-
um reist hátimbrað hús, sem er þjóðfélag vort
með sinni miklu yfirbyggingu. Þess var áður
minnst hve mjög sjósókn hefði staðið undir af-
komu þjóðarinnar allar aldir. Líklega hefur það
þó aldrei verið augljósara en nú hvernig sjávar-
útvegur og sjómennska er grunnmúrinn sem hið
háa hús stendur á. Það liggur þá einnig nógsam-
lega í augum uppi hvað vér eigum undir sjó-
mannastéttinni, og á það jafnt við um hana alla,
fiskimenn, farmenn og varðskipsmenn. Það er lán
vort að íslenskir sjómenn eru afburðamenn í sinni
starfsgrein og enginn hörgull á rökum fyrir þeirri
staðhæfingu. Gamli arfurinn frá tíð áraskipa og
seglskipa hefur blómgast fagurlega með hverri
nýjung í tækni og aðferðum. Vér hljótum að lifa
í þeirri von að á þessu verði gott framhald. Og
ekki bara von, heldur verður það að vera markmið
og keppikefli að búa svo að þeim er sjóinn sækja
að til þess laðist vaskir ungir menn, sem telja það
eftirsóknarvert, þegar alls er gætt, að stunda sjó
hér í norðurhöfum. Hlutverkið er þá að gera það
eftirsóknarvert og til þess þarf að mörgu að
hyggja. En þar liggur mikið við fyrir þjóðina og
íslensk sjómannastétt á það skilið.
Á fertugasta Sjómannadegi sendi ég íslenskum
sjómönnum, Sjómannadagsráði og öðrum forustu-
samtökum sjómanna kveðjur og árnaðaróskir.
4 SJÓMANNADAGSB LAÐIÐ