Sjómannadagsblaðið - 01.06.1977, Blaðsíða 66

Kútter Björgvin undir seglum.
að fara úr frakkanum, það var kall-
að: „Afi viltu segja okkur frá því
þegar siglt var á ykkur á Halan-
um.“ Augun í drengjunum ljómuðu
af hrifningu.
Pabbi var nú orðinn ekkjumaður,
hafði verið í hamingjusömu hjóna-
bandi nærri hálfa öld. Svo einn dag-
inn þegar hann var kominn á ní-
ræðisaldur, gekk hann brosandi út
úr húsinu sínu og var allur.
Síðan hef ég oft hugsað um
skútuöldina, það var einhver sér-
stæður ljómi yfir henni. Þökk sé
öllum þeim sem hafa skrifað um
hana. En mig hefur svo oft langað
til þess að meira væri að gert, svo
að komandi kynslóðir sæju með
eigin augum minjar frá þessu tíma-
bili í sögu þjóðarinnar.
Svo skeði sá, er mér liggur við
að segja ótrúlegi atburður nýlega,
að mér var gefin frummyndin af
fyrstu skipshöfninni á „Kútter
Björgvin". Myndin er alveg sem ný,
tekin af S. Eymundssyni í Reykja-
vík árið 1902. Þetta er óvenju góð
hópmynd. Það vekur athygli þegar
myndin er skoðuð, hvað allir sjó-
mennirnir eru vel búnir.
Nú varð þetta ljóslifandi fyrir
mér aftur. Þessir menn, 24 að tölu,
eiga flestir aíkomendur, geta þeir
56 SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
ekki tekið höndum saman og gert
eitthvað raunhæft?
Eins og alþjóð veit, var það Skúli
fógeti sem fyrstur beitti sér fyrir
skipulegri útgerð á Islandi. Hófst
hún frá Reykjavík árið 1752. Þessi
útgerð stóð að minnsta kosti 12
sumur, en lagðist svo niður.
Það var ekki fyrr en rúmri öld
síðar, eða árið 1866, að þilskipaút-
gerð hófst að nýju í Reykjavík. Þil-
skipaútgerðin stóð með xniklum
blóma um aldamótin og mun hafa
náð hámarki árið 1906. Þá tók að
halla undan fæti, enda voru togar-
arnir þá komnir til sögunnar.
A þjóðskjalasafninu fékk ég ljós-
rit af skipshafnarskrám „Kútter
Björgvins“ frá árunum 1901—1902
og 1906, ég bað um ljósrit frá þess-
um árum, því ég hafði sérstakan
áhuga á þeim.
I skipshafnarskránni frá árinu
1906, sá ég nöfn sem vöktu minn-
ingar. Einn af skipverjunum var
Guðbjörn Gíslason. Guðbjörn og
pabbi voru miklir vinir. Svo sorg-
lega fór, að Guðbjörn drukknaði í
Hagavík í Þingvallavatni þá á besta
aldri. Yngsti bróðir minn heitir eftir
honum.
Annar eftirminnilegur skipverji
frá árinu 1906 var Oddur Sigur-
geirsson. Hann var jafnaldri pabba
míns. Flestir kannast við hann sem
Odd sterka af Skaganum, þó hann
væri fæddur á Seltjarnarnesinu.
Margir þekktu Odd í sjón, en fáir
þekktu hjartalag hans. Oddur var
mikill barnavinur og þess naut ég.
Pabbi minn vann í miðbæ
Reykjavíkur á sínum efri árum. Eg
fór oft í bæinn og mætti þá Oddi
stundum í Austurstræti. Eg heilsaði
honum og brosti og spjallaði við
hann, eða ef ég var hinum megin
á götunni brosti ég og kinkaði kolli
til hans. Ævinlega fór Oddur beint
til pabba og sagðist hafa mætt mér
og ég hefði heilsað sér. Það var
eins og ég hefði gefið honum stór-
gjöf. Síðustu árin átti Oddur heima
á Bakkastígnum.
Mamma mín tók upp þann sið að
baka pönnukökur handa Oddi fyrir
hverja helgi. Pabbi hafði þær með
sér á laugardögum, þegar hann fór
í vinnuna, og þangað sótti Oddur
þær. Flesta sunnudaga kom Oddur
svo í heimsókn til okkar kl. 2 e. h.
Hann vildi koma áður en aðrir gest-
ir kæmu, þess vegna var hann svona
snemma á ferðinni. Ekki stóð hann
við nema stundarfjórðung og engar
góðgerðir þáði hann utan molasopa.
Þetta hélst þar til Oddur var orðinn
sjúkur og fór á Elliheimilið Grund.
Hann hafði hlakkað svo mikið til
þess að fara á sjómannaheimilið
Hrafnistu, en honum entist ekki
aldur til þess.
Kvöldið áður en hann dó, kom
pabbi til hans eins og svo oft áður.
Hann var þá mikið veikur. Allt í
einu reis hann upp í rúminu og
sagði: „Sjáðu litla barnið,“ og leit
fram að dyrunum. Svo sagði hann:
„Blessað litla barnið.“ Það voru síð-
ustu orðin sem pabbi heyrði hann
mæla. Sjómannafélagið reyndist
Oddi vel og það sá um útför hans.
En mér fannst, að fleiri bæjarbúar
en raun varð á, hefðu mátt fylgja
þessum sérstæða manni síðasta spöl-
inn.
Einn skútufélagi pabba, sem Guð-
mundur hét, bjó á Stokkseyri. Hann