Sjómannadagsblaðið - 01.06.1996, Síða 33

SJÓMANNADAGSBLAÐIÐ
33
„Sannarlega lögðu þessir menn sig í
raunverulega lífshættu“
Árið 1928 fórst botnvörpungurinn , Jón forseti“ við Stafnes og töpuðust af honum
15 menn. Sigurbjörn Metúsalemsson á V-Stafnesi tók þátt í björgun þeirra
sem af komust. Hann er nú níræður að aldri og rifjar hér upp
skelfingarnóttina 27. febrúar fyrir 68 árum
Af ótal sjóslysum hér við land
eru jafnan nokkur sem
aldrei virðist fyrnast yfir og
þar á meðal er sá óttalegi atburður
þegar botnvörpungurinn „Jón for-
seti“ fórst við Stafnes 1928 og töpuð-
ust af honum 15 menn. — Jón forseti
kom til landsins þann 23. janúar 1907
og var það Thor Jensen sem for-
göngu hafði um smíði hans og stofn-
aði hann og félagar hans útgerðarfé-
lagið „Alliance“ í kringum útgerð
skipsins. Við komuna til landsins var
„Jón forseti“ stærsta skip íslendinga,
251 lest að stærð, byggður í Englandi.
Var mjög til smíði skipsins vandað og
þrátt fyrir að brátt kæmu stærri og
nýrri togarar til landsins reyndist
„Jón forseti“ vel og reyndist happa-
skip hið mesta, ekki síst í háskasöm-
um siglingum á árum heimsstyrjald-
arinnar fyrri.
En eins og áður segir urðu endalok
skipsins hörmuleg og missir þess og
15 manna varð ekki lítill hvati að
stofnun SVFÍ, sem stofnað var þetta
ár. En nátengd minningunni um
endalok „Jóns forseta“ er hetjuleg
framganga þeirra manna sem að
björgun þeirra tíu sem af komust
stóðu. Nú eru þeir fáir eftir sem þátt
tóku í björgunarafrekinu fyrir 68 ár-
um. Þó búa enn í Stafneshverfi og
Sandgerði tveir aldraðir menn sem
virkan þátt tóku í björguninni og eru
það þeir Sigurbjörn Metúsalemsson
frá Vestra-Stafnesi og Guðmundur
Guðmundsson á Bala. Sjómanna-
dagsblaðið fann Sigurbjörn að máli
og bað hann að rifja upp þess löngu
liðnu örlaganótt og daginn sem á eft-
ir kom. Þótt Sigurbjörn sé nú orðinn
níræður man hann gjörla atburði,
eins og eftirfarandi frásögn hans sýn-
ir.
„Ég er fæddur á Litla Bæ í Stafnes-
hverfi þann 3. maí 1906 og er því
orðinn níræður,“ segir Sigurbjörn.
„Foreldrar mínir voru Metúsalem
Jónsson tómthúsmaður ættaður frá
Fremri Hlíð í Vopnafirði og kona
hans Anna Eiríksdóttir, en hún var
fædd undir Eyjafjöllum. Faðir minn
mun hafa flust suður í Stafneshverfi
skömmu áður en ég fæddist, eða
1904, en ég var einkabarn foreldra
minna. Pabbi var fæddur árið 1875 og
lést á 83. aldursári, eða árið 1958.
Á þeim tíma voru nokkur tómthús
hér í Stafneshverfinu og var Litli Bær
eitt þeirra. Meðal annarra tómthúsa
má nefna Grund, sem þá var tvíbýli
og Hólakot sem sömuleiðis var tví-
býli. Annars var mest um bújarðir að
ræða. Fátækt var miklil á heimilum
tómthúsmanna í þá daga, en samt
fullyrði ég að enginn hafi liðið skort.
Yfirleitt var nóg um fiskmeti og
menn voru duglegir við að veiða fugl
í soðið og jafnan með byssuna nær-
hendis. Faðir minn átti lítinn árabát á
þeim tíma og munaði mikið um það.
Pá reri hann löngum á áttæringi sem
Daði Jónsson í Bala átti.
En ekki var of mikið um mat og
engu var fleygt. Ef ég ætti að lýsa
daglegu mataræði á berskuárum
mínum þá var borðað þrisvar á dag
og fyrsti málsverðurinn var venju-
lega vatnsgrautur á morgnana, því
lítið var um mjólkina — nema þegar
bændur sem höfðu kýr gáfu okkur
mjólk, sem stundum gerðist. Þó var
iðulega brauðmeti og kaffi með
grautnum. I hádeginu var oftast fisk-
Jón forseti" varfyrsti togarinn sem smíðaður varfyrir íslendinga.