Eimreiðin - 01.07.1925, Síða 67

EiMR£]
var
IÐlfj
NVJUNGAR í STJORNUFRÆÐI
251
miUj ® *• Spegilflöturinn mátti t. d. hvergi víkja V20000 úr
bálit, flra ^ra úfreikningnum. Erfitt var að setja þetta spegil-
2 srnálestir að þyngd, í réttar skorður, en eftir langa
ingu ,Var þessi mikli kíkir með öllu tilheyrandi settur í hvelf-
^ils S'na’ ^ metra breiða, í nánd við hinar byggingarnar á
hj| S ]árnverkið varð að fá gert, svo viðunandi þætti,
dýrjjjcj^111 ^Hkomnustu herskipaverksmiðju heimsins. Þetta
sem |c Ver^faeri hefur verið skírt eftir amerískum auðmanni,
°9 n f°S^a^ ^efur spegilinn og meiri hlutann af útbúningnum
hana ,n ^ookers-sjónpípa (sjá 2. mynd). Farið var að nota
bessj91-
°g sl°npípa tekur fram öllum, er áður hafa verið gerðar,
jafnan,Srn^n^*rr,ar, sem með henni er hægt að ná, eru óvið-
því eru^ar‘ ^u starfar þetta mikla verkfæri í krafti, og með
hepnast 9erðar ýmsar undraverðar uppgötvanir. Hefur nú t. d.
fyr ]- a^ mæla þvermál nokkurra stjarna. Slíkt hefur aldrei
stjarnaaS^ ^að var hinn 13. desember 1920. Er það bjartasta
öxl 1 CMoni, — Betelgeuze að nafni. Hún er í hægri
hann ns’,auslanhalt upp af belti hans (Fjósakonunum), þegar
sinnumr ' ^degisstað. Stjarna þessi er risasól, mörgum miljón
mörg fyrirferðarmeiri en vor sól og ákaflega langt í burtu,
boga Unoruð ljósár. Sjónarhornið er ekki nema V20 úr
fjar]m Unuu, samsvarar það 10-eyringsstærð í 60 kílómetra
eyrj) ^Ur Reykjavík upp að Stafholti eða austur á Stokks-
hugSa n hl marks um stærð þessarar voldugu sólar mætti
legi ^ S,er tana setta í stað vorrar sólar, þá næði þessi ógur-
hafa ,°^Ur nærri út undir marzbraut. Þvermál fleiri stjarna
^Unc^'s* °9 ein miklu stærri en Betelgeuze.
að ^ar þessar hafa líka sérstaka þýðingu vegna þess,
inga r ^,æra nú beinlínis rök fyrir útreikningum stjörnufræð-
Sk 1 , land' risasólum og dvergstjörnum.
a nu vikið að þeim.
II.
litb
lafnfr
r'9ða
Kaflar úr æfisögu stjarnanna.
a|nt þvf, að stjörnufræðingunum hepnaðist að ákveða
emkenni stjarna með litsjánni, hefur það ávalt verið