Eimreiðin - 01.01.1928, Page 34

14
VIÐ ÞjOÐVEGINN
EIMREIÐIN
NrtrAnrionH Meðal frændþjóðanna á Norðurlöndum hefur
árið liðna verið friðsamt og all-farsælt. Að
minsta kosti á hið síðara við um Finna og Svía. Fjármála-
vandræði nokkur hafa steðjað að Dönum, og þó einkum að
Norðmönnum. Atvinnuleysi hefur og verið mikið öðru hvoru
í Danmörku og kreppa í sumum iðngreinum. Er talið, að hin
öra hækkun krónunnar upp í gullgengi hafi átt mikinn þátt i
fjárhagsvandræðunum bæði í Danmörku og Noregi. Auk þess
hefur árangurinn af fjárbralli stríðsáranna, þegar einstakir
menn og félög veltu miljónum króna af fé bankanna í alls-
konar áhættusöm fyrirtæki, verið að koma í ljós smámsaman-
Hefur t. d. hagfræðingur einn reiknað það út, að Danmörk
ein hafi tapað um 500 miljónum króna á þessu fjárbralli. Þ°
virðist hagur danska ríkisins standa með allmiklum blóma, sem
dæma má nokkuð af afkomu síðasta fjárhagsárs. 14. dezember
1926 tók vinstrimannastjórn við völdum í Danmörku. Dænda-
foringinn Madsen-Mygdal myndaði hana og er sjálfur land-
búnaðar- og forsætisráðherra. I Noregi hefur fjárkreppan, sem
áður er á minst, leitt til þess, að fleiri hafa flutt úr landi en
dæmi eru til síðustu árin, flestir til Kanada og Bandaríkjanna.
Hefur útflutningur þessi orðið mörgum Norðmönnum áhyS91u'
efni. Mikla eftirtekt vakti hið svo nefnda Berges-mál árið sem
leið. Vinstrimannastjórnin norska ljóstaði því upp um Abraham
Berge, fyrverandi fjármálaráðherra Norðmanna, að hann hefð*
í heimildarleysi tekið 25 miljónir króna af almannafé, meðan
hann sat við völd, og lánað það banka einum, sem síðar varO
gjaldþrota án þess að geta greitt ríkissjóði lánið aftur. Berge
réttlætti gerðir sínar með því, að hann hefði ætlað að bjargn
bankanum með láninu, og þar með norsku þjóðinni. Hann Jei
svo á, að það hefði orðið þjóðarböl, ef bankinn hefði orðiy
gjaldþrota, en taldi sig ekki hafa þorað að leita samþyhk'S
þingsins til lánveitingarinnar, af ótta við, að þingið myndi ekK
veita. Rannsóknin í málinu varð bæði langvinn og flókin, °3
var Berge stefnt fyrir landsdóm. Landsdómurinn sýknaði Berge
að lokum og bygði sýknun sína að nokkru Ieyti á þeim grun£l,
velli, að svo langur tími væri liðinn síðan lánið var veitt, a
of seint væri orðið að koma fram ábyrgð á hendur BerS •
Talið er að Berge hafi ekki gengið nema gott til, er Imn
greip til þessa óyndisúrræðis, en mál hans er af mörgum ja i
eitthvert mesta stjórnmálahneyksli, sem upp hefur komið
Norðurlöndum nú um langt skeið. Þingkosningar fóru fram ^
Noregi 17. október síðastliðinn, og unnu bændur og þó em
um jafnaðarmenn mikið á í þeim kosningum, en hægrirj16 ^
töpuðu. Að sjálfsögðu varð hægrimannastjórnin að segja
sér eftir kosningarnar, en fer þó með völdin þangað til ÞinS