Eimreiðin - 01.01.1928, Blaðsíða 122

102
RITSJÁ
eimreidin
lýsa þvl, svo að það stendur skýrt fyrir hugskotssjónum lesandans eins
og nibbóttir klettadrangar. Er því meiri fengur í þessum Iýsingum, sem
slíku fólki fækkar óðum — með aukinni sambúð manna og sam-
göngum.
„Brennumenn" eru af alt öðru sauðahúsi. Þar er lýst baráttu hug-
sjónamanns um þjóðfélagsmál við fulltrúa gamals undirokunarskipulags>
harðsnúinn trúmann á „einstaklingsframtakið" eða stríð allra gegn öllum-
Því er Iýst, hvernig kærleikurinn til hinna undirokuðu breytist í hatur
gegn kúgaranum, og það telur höf. ilt. Telur hann alla þá vera „brennu-
menn“, sem blása að glóðum heiftar og haturs, hvaða skoðunum sem
þeir fylgja. Er í bókinni að vísu aðallega ádeila á gamalt og úrelt skipu-
lag, en þó einnig á starfsaðferðir umbótamannanna, t. d. jafnaðarmanna-
Má að vissu Ieyti segja, að það sé réttmætt, er blöð allra þriggja aðal-
stjórnmálaflokkanna hér hafa tekið bókina sem málsskjal með sinni stefnu-
— Um það, hvort það sé óhjákvæmilegt eða hvort það sé heppileS*>
að kærleikurinn til hinna kúguðu komi fram sem hatur á kúgurunum,
skal ekki deilt hér, en aðeins bent á, að Bertrand Russel! hefur sýnt
fram á það í einni bók sinni („Vegir til frelsis“), að þetta er mjög eðh-
legt og mannlegt, þótt það kunni að vera óheppilegt; hver hlutur hefur
sína ranghverfu með rélthverfunni, og enginn er alger.
Persónulýsingarnar í bókinni eru margar góðar, einkum konsúllinn og
Geirlaug, tveir helztu fulltrúar „brennumanna. Konsúllinn er það, se'n
uppeldið — lífið hefur gert hann að, eigingjarn og samvizkulaus; hann
er barn sinnar aldar, skilgetið barn skipulagsins, sem segir hverjum
hugsa um sig, „og fjandinn hafi þann aftasta". En hann er aldrei, Þretl
fyrir allan sinn sýnilega sfyrkleik, verulega heill maður, og á óhapP3'
stundinni snýr hann við blaðinu, er hann sér, að velgengnin hefur ekki
fært honum hamingju, — játar brot sín og vinnur þar með stærsta sig
urinn, sigurinn á sjálfum sér. Læknirinn og Úlfhildur gamla eru og ve'
teiknuð, og Álfheiður er ístöðulítil ung stúlka, sem vill vel, en vanta'
þrek og dugnað, eins og mörg eftirlætisbörn.
Sagan er vel sögð og heldur athygli lesandans óskiftri frá uppkaf'
til enda. Að minsta kosti fór svo um mig, að ég tók hana til IesturS
seint um kvöld og hætti ekki, fyr en ég var búinn með hana. Efnið er
gripið beint út úr flokkabaráttu vorra tíma og er því forvitnisefni hveri
um hugsandi manni, að sjá, hvaða tökum höfundurinn tekur það. OS Þ°
aö ádeilan sé sumstaðar allhörð, er hún ekki eitruð, og „hver f*r slt
og allir nokkuð". Boðskapur bókarinnar er samvinna í samúð, og ekk