Eimreiðin - 01.10.1934, Blaðsíða 68

394
SÁL OG SAGA Á ÍSLANDI OG í ARABÍU eimreiðin
eining, varð til þess, að blóðhefndarskyldunni mátti fullnægja
með því að vega einhvern ættingja vegandans, sem var jafn-
gildur honum, í stað hans sjálfs. Þessi einkennilegi skoðunar-
háttur átti sér og stoð í því, að oftast var örðugra að kom-
ast í færi við vegandann sjálfan, sem auðvitað var var um sig.
en ættingja, sem ef til vill hafði ekki enn fengið neina vitn-
eskju um það, sem gerzt hafði, og þess vegna datt ekki í hug
að vara sig sérstaklega. En með þessum hætti urðu allif
meðlimir ættarinnar samábyrgir í vígsmálum, og hefur það oft
stuðlað að því að halda hinum geðríku Aröbum og hinum
hörundsáru Islendingum í skefjum, af því að hver maður vissi.
hvaða ógnarskriðu hann hleypti af stað, er hann dró sverðið
úr slíðrum. Þessi einkennilegi skoðunarháttur réð á íslandi
alla söguöldina; í Arabíu hefur hann haldist í fullu gengi
fram á vora daga.
Hin mikla ættrækni og hin innilega samheldni innan ættar-
innar olli því á báðum stöðum, að sá, sem einhverra hluta
vegna var gerður ættrækur, stóð alveg einangraður og alveð
réttlaus. Slíkir menn, sem af ódæld eða ofurmensku gátu ekki
samþýðst hinu litla þjóðfélagi, sem þeir voru upprunnir i.
koma fyrir bæði í hinum arabísku sögnum og í íslendinga'
sögum, og dularblærinn, sem auðvitað lék yfir þessum útlöS'
um, virðist þegar hafa dregið athygli samtíðarmanna þeirra
að sér. Líf þeirra varð röð af æsandi hættum, því að þeir
áttu í höggi við alla og allir við þá. Samræmið í skoðunurn
Araba og íslendinga á mönnum og mannfélagi kemur ekki
sízt fram í sögunum um þessa útlaga. Bezta dæmið í era-
bísku sögnunum er Sjanfara, hið gamla skáld og ræning1
eyðimerkurinnar; lýsing hans á einförum sínum um gresjurnar
er ein af fegurstu perlunum í bókmentum Araba; sálufélagar
hans á íslandi eru slíkir menn sem Gísli Súrsson og Grettir
hinn sterki. En Arabar náðu aldrei hinni undursamlegu lis*
Islendingasagna í frásögum sínum um afrek slíkra manna.
Af rótgróinni ættrækni, lifandi meðvitund um það að vera
hlekkur í óslitinni festi, er gekk inn í framtíðina og náði lanö*
aftur í fortíðina, spratt eðlileg þörf á að fá eitthvað að viía
um þá hlekki festarinnar, sem á undan voru gengnir. Sagnv,sl
Araba og íslendinga var runnin af ættaráhuganum, og ÞesS