Eimreiðin - 01.10.1934, Blaðsíða 105

EIMREIÐIN
RITSJA
43t
(*• d. staðfesting bls. 154, f. stafsetning). Eiríkur talar í einu bréfi sínu
U1T* „monster meetings"; það er góð enska og þýðir „fjöimennir fundir“
(sjá A New English Dictionary: monster), en höf. hefur misskilið orðið
(bls. 235). Og ljúkum vér svo ómerkiiegum aðfinslum við þarfa og vel
samda bók. ]■ H.
Jón Helgason: NORR0N LITTERATURHISTORIE, Levin 6i Munks-
Saard, Kh. 1934.
I formála bókar þessarar fer höfundurinn nokkrum orðum um tilgang
hennar. Hún er, segir hann, samin af málfræðingi fyrir málfræðislúdenta.
Höfundurinn er kennari 1 forníslenzku við Kaupmannahafnarháskóla,
°2 er bókin ætluð til kenslu fyrir lærisveina hans (þess vegna tekur
hún ekki yfir nema fornöld og miðöld, fram til siðaskifta). En á því
er þó enginn efi, að hún á eftir að komast víða og verða notuð í
wörgum skólum, — og ekki einungis það, heldur Iika af einstökum
mönnum, sem vilja fá yfirlit yfir það efni, sem hún fjallar um. Þess má
Seta, að hún hefur þegar verið tekin til notkunar í Háskóla íslands.
Það er eðlilegt, þegar um þetta rit er dæmt, að litið sé um öxl til
teirrar bókar, sem notuð hefur verið á undan henni í sama tilgangi, en
Það er „Den islandske litteraturs historie" eftir Finn Jónsson (1907).
Nú skal ég þegar taka það fram, að mér hefur alla tíð þótt sú bók geð-
^eld, það er létt yfir henni og eins og hún sé skrifuð í góðu skapi. En
e9 held, að framförin frá henni sé þó slórfeld. Fyrst og fremst, í „Norron
litteraturhistorie" er tekið tillit til rannsókna, sem gerðar hafa verið
s'ðan hin kom út; ég nefni þar sem dæmi rit Heuslers, Nordals og Lie-
s,0ls; jafnvel til hins allra nýjasta hefur höfundurinn tekið afstöðu; en
Þ0 að komið hefði önnur endurbætt útgáfa af bókmentasögu Finns, þá
hefði það orðið dæmislíkt síðari útgáfu stóru bókmentasögunnar: nýjung-
arnar hefðu, jafnvel þrátt fyrir góðan vilja, ekki haft veruleg áhrif. I öðru
'agi er rit Jóns í alla staði miklu skýrara, og ætla ég það standa í því
l'amarlega; það er sama á hvað er litið, framsetningu, lýsingar, efnis-
shipun og fyrirkomulag. Höfundinum er einkar sýnt um að koma auga á,
hvað mestu varðar; er mikils um það vert, ekki sízt þegar rúm er lítið.
er mikil rækt lögð við að greina milli þess, sem er vitað, og hins,
sem er ætlað. Hið vissa er kjarni bókarinnar, og út frá því er leitað í
a,lar áttir til hins óvissa og líkur þess rökræddar, þegar kostur er (og
það er furðu oft í ekki stærra riti, að höfundurinn sér sér færi á því);
sl°narmið Finns var frá einni hlið, heillegt, en þröngt, sjónarmið trú-
mannsins, en hér er litið á hlutina frá öllum hliðum, með efunarsemi,
sem gerir manninn vitrari og athugulli, en án þeirrar of-rýni, sem grandar
al'ri heiidarsýn. í dómum er höfundurinn hófsamur og gætinn og laus
Vl^ allan einstrengingshátt eða strekking í eina átt. Þá er ólíku saman
a® jafna þeim skilningi á skáldskap og listeðli fornritanna í þessari bók
°9 hinni fyrri, og hér kemur glögglega fram sú tilraun síðari fræöimanna
a® sjá hinar fornu bókmentir í hreyfingu. Þessi samanburður á þeim