Eimreiðin - 01.07.1935, Síða 119

ElJIREIDIN
RITSJÁ
367
Guðmundur Kamban: SKÁLHOLT. IV. QUOD FELIX ... Rvík 1935.
^ safoldarprentsmiðja h/f.). Með þessu fjórða bindi Skálholts er lokið.
ht'ð'ln^Sm'*ilU um Drynjólf biskup Sveinsson, dóttur hans Ragn-
*> Daða Halldórsson, I>órð Daðason og aðra fleiri, er koma við við-
U]] ai*ha sögu Skálholt í biskupstíð Brynjólfs Sveinssonar. Fyrsta bindi
, c s°gunnar iiófst með burtreið biskups og sveina hans úr blaðinu í
dói'^10'1' 2’ a{=ust og hinu síðasta lýkur með næturreið Daða Hall-
g Ess°nar úr bessu sama blaði í október 1675, eftir að hafa komið í
Vef '° * 111 l)ess acS sJa gröf „hennar og Þórðar litla.“ Fimtán ára örlaga-
r-j_Ul l)essa fólks er rakinn á rúmum þúsund blaðsíðum, eins og söguleg
frú fí1* s'<a'ú*eSt bugsæi höfundarins hafa fundið hann líklegastan. Jóm-
j3 ugnheiSur — Mala Domestica — IJans herradómur — Quod felix . . .
, Ul® nefnir liöfundurinn hin fjögur bindi sögunnar, og í þessu síðasta
er l)að hin
efssonar
stutta æfisaga Þórðar Daðasonar, galdramál séra Lofts Jós-
^káld ^ OÍ1 siSustu æfiar Brynjólfs biskups, sem eru aðalviðfangsefni
usins.
nm f0- 1 tyrr’ hindunum liggur mikil rannsókn á gögnum og heimild-
stag la 1)essu tímabili 17. aldar að baki þvi, er skáldið skýrir frá. Sum-
ritj tlu t)ref og önnur skilríki feld inn í söguþráðinn orðrétt eftir frum-
rn(lu er lofsvert, að sjálfstæð rannsókn sé undanfari þess, er rithöf-
])vj 1]_teiiur sér fyrir hendur að rita sögulegan „róman“. Og sé fram lijá
siijala eU 1{ollllst’ andagiftin kafni í rithvinskri endursögn gamalla
lega hrælbundinni stælingu á fj’rri tima stil og máli, þá er venju-
verg dverki af þessari tegund borgið. Svo er einnig liér. Víðast hvar-
anclanillUar f°rnlegu umbúðir í frásögn og stíl fremur til að leiða les-
lJað 11 Cnn t)etur inn i andrúmsloft þeirrar aldar, sem sagan gerist á..
þar r acieins þar sem höf. notar hinn skrúfaða stíl í lýsingum sinum,
um 'i'11 ^ær etitii verða til í viðræðum persónanna, að liann kemur stund-
s°nar ”Ueí’a vici lesandann. Þegar höf. lýsir herbergi séra Lofts Jósefs-
nrhú'n°« ^únninn á hurðinni hans verður í augum hans „melankólsk-
ótvír g snlúnsofna brekánið á rúminu hans „vekur hjá lionum alveg
væn • a ólyst til að vera hér i herberginu“, eða þegar „krian, hinn
eyjum“ *** tUitl’ fl>gur þúsundhópuð og þúsundbörkuð yfir ströndum og
llugsa i!5a hegar höf. talar um sambúð svo ástúðlega, „sem hægt var að
um siiij j. a ’nilli tveggja vera, sem heilt liaf af mismunum á öllum svið-
Scgja þ ijíl niilli l)rátt fyrir alt“, þá finst lesandanum, að vel hefði mátt
fióknun ' & e®lilegri °g íslenzkari hátt. Nokkuð ber og á löngum og
f-VHist d-.SetnÍngUni' Q^nii: „Heimilisfólkið kennir í brjósti um liann,.
Um j . 111 *’ Þjakandi meðaumkun með hinum gamla manni sem gengur
hann h ir '101131 vitskertu áhyggjuleysi, ekki í neinni mæðuró, eins og
Uln að ]) 1^.‘lll)enf dauðanum sinn korða, heldur í glaðri, ósærandi vissu
traUst á ' ' Sem ' raun °í’ veru hefur hent muni ekki henda, þetta blinda
i'að er el'l!-^UnnÍ S6m ®erir Jnfnvel meðaumkun þeirra (sic!) afkáralega."
11 dt hótfyndni að á þetta er bent hér, heldur af þvi, að snjallir
höfUr
mlar.
eins
°g Guðmundur Kamban óneitanlega er, verða að gá að því».