Eimreiðin - 01.04.1936, Síða 14

118
ÆTTAHKJAIINI SVEITAFÓLKSINS
EIMnEIÐIN
meiri meðí'æddum hæíileikum búið eu þeir, sem eftir sátu,
og þess vegua geti ekki fram komin reynsla um atgerli Vestur-
Islendinga heimfærst á þjóðina, sem nú byggir ísland. Unl
það má auðvitað deila, bvort kostamunur hafi verið, en engai'
sannanir verða færðar til eða frá, í því máli. Þó víst sé um,
að fjölmargir hæfileikamenn og djarfhuga og þróttmiklu'
mannkostamenn flytti héðan vestur um lial', var liitt ekki
ótíðara, að þangað stefndu menn, er smávaxna liæíileika
höfðu sýnt í bjargræðis- eða menningarviðleitni hér heiiua
— eða jafnvel voru sjálfum sér og öðrum til vandræða. Un
af hvorumtveggja mun hafa setið eftir að líkri tiltölu. Myndu
og óvilhallir menn að líkindum fella þann dóm, að ýnlS
menningarafrek heimaþjóðarinnar íslenzku, á síðustu manus-
öldrum, beri því vitni, að þjóðin liafi alt til þessa dags varð-
veitt ýms þau eðliseinkenni forfeðranna, sem mesta athygd
og aðdáun hafa vakið þeim mönnum, sem kynt hafa sel
sögu íslenzku þjóðarinnar. Til stuðnings slíkum dómi myud1
að sjálfsögðu mega benda á þá andlegu atgerfi, sem fram hefuj
komið í skáldskap, vísindum og listum, er svo lítil þjóð :1
næsta marga eftirtektarverða fulltrúa fyrir, ennfremur á hiua
skjótu tileinkun íslendinga á ýmsum framförum og nýjungu111
í atvinnurekstri, á gengi og l'rama íslenzkra námsmanna el'
lendis, á verklægni og táp islenzkra sjómanna, er rómað kvað
vera af öllum útlendum mönnum, sem til þekkja, o. s. h'v-
m.
Ályktun sú, sem hér var gerð um varðveizlu íslenzks
ættararfs, vekur upp spurninguna: Hvaða skilyrði hafa stut
að þessari varðveizlu, og verða þau fyrir hendi í framtíð'
inni, jafnt og áður?
í fljótu hragði kann svo að virðast, að lífsskilyrði íslenzk11
þjóðarinnar, á hinni löngu niðurlægingaröld, liefði að kk'
indum átt að þurka út úr kynstofninum alla þá eðliskosti,
er liann að vísu átti í öndverðu, en þá höfðu ekki annað a
heita sér við en vonlítið lífsstrit og þurra bóklræði í afskektu
og einangruðu landi — en síðan, er lífsskilyrði þjóðarinnai
bötnuðu, ætti varðveizlu eðliseinkennanna að vera borgið-
Þetta, sem sennilega er skoðun almennings á þessu ma *>
þarf þó íhugunar við. Ekki eingöngu fyrir þá sök, að an<
legur máttur íslenzku þjóðarinnar, þá er fram úr sá fyrl’
lienni, vitnar alveg gegn þeirri yfirhorðsályktun, að liún l111
hlotið að úrkynjast í vesöld sinni og áþján, lieldur vegm
hins, að nánari atliugun kann að teiða í ljós, að einniitt h1
þröngu lífskjör hennar kunni, að eðlilegum rölcum, að lm ‘
stuðlað til þess, að kjarni kynstofnsins, sem bezt hélt velh