Eimreiðin - 01.04.1938, Page 113

EiMreidin
RADDIK
233
'enSui' ])jóð]iing með þjóðarumboði, heldur aðeins tvískipt Xeðri deiid eða
sérhagsmuna])ing.
^fleiðingar hins ótakmarkaða meirihlutavalds. Það væri langt mál ef
*Iar]ega ætti að lýsa afleiðingum hins pólitíska sjálftökuréttar hins per-
s°nulausa og ábyrgðarlausa kosningameirihluta og atkvæðavalds í þing-
Illu' — Hann er einmitt kjarni lýðræðisins. — Það er hann, sem snýr
óllu við. Hann er raunverulegt afnám rikisins. Hinn síðast yfirlýsti vilji
haiis er yfir öllu og getur afnumið alt, sem á undan er gengið — lög,
'enjur, lögfræði, stjórnfræði og liagfræði og gert dómsvaldið áhrifa-
'nust og stjórnarskrána ógilda, ])ó að hvorugt sé heint afnumið. Og mögu-
^eikinn einn sanian — það að geta gert þetta alt og meira að segja að
vera neyddur til ]>ess — |>að er vitanlega sama og afnám allrar ábyrgðar
aHra trygginga, sem eitt riki getur látið i té.
I'etta alt mundi sjálfstæð Efri deild rétta við, af því að hún bæri ábyrgð
UI>1) á við og inn á við gagnvart þjóðinni, en ekki niður á við eða út á
'gagnvart hinum sundurlausa lýð, eins og alt þingið gerir nú.
Kg heyri menn segja, að ])að muni verða erfitt að skapa og viðlialda
sI'kum kjarna i ríkisvaldinu, sem Efri deild yrði með þessu fyrirkomu-
— Já, en rétturinn krefst sinna trygginga vægðarlaust og spurn-
Ingin er aðeins sú, hvort þjóðin vill passa sínar ábyrgðir sjálf eða hvort
liúp vill heldur láta aðra gera það.
^ Itanlega eru til aðrar þjóðræðilegar stofnanir en slík Efri deild i
uginu, svo sem ýms föst landkjörin ráð. En um það skal ekki ræða
sinni, enda erfiðleikarnir þeir sömu, að gera þau ópólitisk.
1‘ióðríkisdeildin. Kosning ríkisdeildarinnar, í hvaða formi sem hún er,
<rður að vera óbein. Segjum að sveitarstjórnir Jandsins kjósi 100 kjör-
"'eiin. Af þeim er t. d. helmingur dreginn út með hlutkesti til þess að
^átna pólitiskan útreikiiing og ihlutun, en liinn helmingurinn kysi t. d.
eða 12 Efri deildar þingmenn, og væri deildin þannig fullskipuð. Þessir
'Ugmenn yrðu að vera eiðsvarnir utan flokka og hver um sig fulltrúl
nllrar þjóðarinnar, en ekki neins sérstaks parts af lienui.
Ulutverk þessarar ríkisdeildar j'rði fvrst og fremst það, að ábyrgjast
ekkert geti orðið að lögum, sem er skaðlegt eða skerðir "samræmi gild-
an<Ii laga og réttar og að setja fjárveitingum þingsins þær skorður, að
Ijárhag landsins sé borgið. — Eðlilegast og tryggast sýnist, að þingmenn
'fri deildar verði einkuin valdir úr liði mentaðra starfsmanna ríkisins,
<nda sim] krafist af öllum opinberum embættismönnum, að þeir séu fyrst
"K fremst rikisins þjónar og taki ekki þátt i flokkapólitík.
Slaðfestingar- og framkvæmdavaldið. Hvort sem þjóðhöfðinginn er
'allaður konungsfulltrúi, jarl, fursti eða forseti, þá verður liann og em-
‘*tti hans að njóta sérstakrar helgi og virðingar. Eðlilegast er að stjórn
audsins og umboðsvald Iúti þessu embætti, sem einnig bafi veitingarvald
‘‘"'■a annara embætta rikisins. Því að þar mega flokkar engin tök hafa. Kétt
<r að forsætisráðherrann sé ópólitiskur og tilnefndur af Efri deild. Að hve