Eimreiðin - 01.01.1949, Blaðsíða 64

56
FÆREYSK HEIMASTJÓRN
EIMREIÐlN
flokkauna í Færeyjum komust loks að samniugum við dönsku
fulltrúana um frumvarp, sem var allmiklu rýmra en tilboðið frá
1946. Þetta frumvarp var svo samþykkt af Lögþinginu með 12
atkvæðum Sambands-, Alþýðuflokks- og Sjálfstæðismamia, gegn
7 af 8 atkvæðum Fólkaflokksins. Danir samþykktu síðan fruni-
varpið sem „Lög um heimastjórn í Færeyjum“, og komu þau til
framkvæmda 1. janúar 1948.
Samkvæmt lögum þessum eru Færeyingar þjóðfélag með sjálf-
stjórn innan danska ríkisins og Lögþingið og landstjórnin (heima-
stjórnin) tekur í sínar bendur stjórn færeyskra sérmála, sam-
kvæmt því, sem nánar er ákveðið í lögunum. Fylgir lagabálk-
iniun skrá uni öll þau mál, sem ýmist eru sérmál eða geta orðið
það, þegar Færeyingar óska þess, enda standi þeir sjálfir straum
af öllmn kostnaði við þau mál. Færeyingar eru og skyldir til að
taka við meðferð ýmsra mála, sem tiltekin eru á skránni, ef Danir
óska.
Meðal sérmálanna eru: Lögþingið og öll atriði, er vita að
heimastjórn Færeyja og framkvæmdavaldinu í Færeyjum, sveita-
stjórnarmál, beilbrigðismál, fátækraframfæri, beinir og óbeinir
skattar og fjárveitingar, liafnarmál og öll samgöngumál, skóla-
mál, skjala-, bóka- og önnur söfn, landbúnaðarmál, fiskveiðar,
skemmtanir, birgða-, framleiðslu- og framfærslumál.
f öðrum flokki eru talin mál, sem sérstaklega skal samið um,
að bve miklu þau skuli teljast færeysk sérmál. Þar eru talin
kirkjumál, lögreglumál, jarðasjóður Færeyja, útvarp og flugmál,
ennfremur um vinnslu liráefna í Færeyjum.
Um málin í fyrsta flokki liafa Færeyingar óskorað löggjafar-
og framkvæmdavald. Lög þau, sem Lögþingið samþykkir og for-
maður landstjórnarinnar (heimastjórnarinnar) undirskrifar, lieita
Lögþingslög. En Lögþingið má ekki afgreiða nein lög, sem fara
í bága við milliríkjasamninga né alþjóðaréttindi. Rísi ágreiningur
um, livort svo sé, sker ríkisvaldið úr. Um ágreining lit af því,
livort Lögþingið hafi farið út fyrir valdsvið sitt að öðru leyti,
fjallar sérstök nefnd. f lienni sitja tveir fulltrúar ríkisstjórnar-
innar, tveir frá heimastjórninni og þrír hæstaréttardómarar, sem
forseti liæstaréttar skipar. Náist samkomulag milli binna fjögurra
6tjórnarfulltrúa, er málið útkljáð, en annars veltur úrskurðurinn
á áliti liæstaréttardómaranna. Meðan á úrskurði stendur, getur