Eimreiðin - 01.01.1959, Side 80

64
EIMREIÐIN
búning. En hann bætir því við, að e£ þetta ljóðasafn er í
raun og veru úrval af pvi bezta í íslenzkri ljóðagerð frá 1850
til 1930, beri ekki að neita því, að hinn mikla arnsúg vanti.
„Hér er enginn Olaf Bull, enginn Aukrust. Hér og þar má
heyra svipaða tóna og í höll Dofrans í „Pétri Gaut“, aðsetri
þjóðardrambs og sjálfsmetnaðar. Og það þykir engin furða,
þegar hugleitt er, að þessi litla þjóð á mjög mikinn sögulegan
bókmenntaarf, sem er alveg gullvægur. Arfleifð (tradisjón) er
oft hættuleg.“
Það, sem honum þykir rismikið í íslenzkri ljóðagerð, er
neikvætt. „Þjóðin hefur að miklu leyti sloppið við andlega
yfirborðstrauma, þó að mörg skáld hafi fengið eins konar
menningarsmurningu í Kaupmannahöfn. Við rekumst ekki á
ung skáld með eingöngu stál og steinsteypu á stefnuskránni.
Þau hafa fundið yrkisefni í því, sem hefur sjálfstætt gildi
ofar öllum stefnum: Náttúran, föðurlandið, ástin, maðurinn
í baráttu við örlög og hulin öfl. En þróunin, leitin, segir lítið
til sín á þessu 80 ára tímabili.“
Álit Tors Jonssonar á einstökum kvæðum leiðir og margt
athyglisvert í ljós. Hann byrjar með því að benda á kvæði,
sem virðist liafa tekið liann mjög föstum tökum:
„Af kvæðum, þar sem náttúrunni er lýst, gnæfir eitt yfir
öll hin: hið stórbrotna kvæði Dettifoss eftir Kristján Jónsson.'*
Og hann birtir lokaerindið í heild. Athyglisverð kvæði finnast
honum einnig Þjóðsöngur íslendinga eftir Matthías Jochums-
son, „hið hrífandi söguljóð Jón Arason á aftökustaðnum", —
sem raunar að nokkru leyti er stæling eftir Kristofer Janson, —
Bálför Shelleys eftir Grím Thomsen og liið þjóðfélagslega
yrkisefni í Betlikerlingunni eftir Gest Pálsson."
„í seinni tíð“ — heldur hann áfram — „hafa íslendingar
eignazt stórskáld: Einar Benediktsson. Úr kvæðinu Norður-
Ijós talar hið sígilda í tilverunni . . . Yngri skáldin liafa ekki
fundið stórbrotnara yrkisefni (ef það skyldi nú vera til), og
heldur ekki farið betur með gömlu yrkisefnin. Brúðarskórn-
ir eftir Davíð Stefánsson er gott og meitlað ljóðrænt kvæði.“
Loks telur Tor Jonsson í ritdómi sínum, að það komi greini-
lega í ljós, að Jrýðandinn sé sjálfur ljóðskáld. Samt getur ekki
gagnrýnandi gert sér miklar vonir um, að bókin seljist. „En