Ægir - 01.03.1982, Qupperneq 25

g'°frjóvguðum hrognum, þau hvítna af fyrr
ýr Ulc*Um ástæðum, og er þá auðvelt að tína þau
með hrognum
afj.^egar sýklar berast með hrognum frá foreldri til
æmis> eru sýklarnir jafnan utan á hrognunum.
Fósturvökvi
£. ■ Ovatnsharðnað hrogn. B: Vatnsharðnað hrogn.
Ul,iire p. e/lr‘,z ar,d RC. Lewis, 1976; Trout and Salmon
's 1 Bulletin 164, California).
Undantekning fíá því er IPN-veiran svo nefnda,
sem ýmist getur verið inni í eða utan á þeim. Einnig
er talið víst að gerill sá er veldur nýrnaveiki geti
borist inni í hrognum.
Til eru sótthreinsunaraðferðir sem reynst hafa
vel til eyðingar sýklum sem berast utan á hrognum,
og má þar nefna böðun hrogna í joðlausn (t.d.
buffodine). Slík efni verður þó, vegna eituráhrifa,
að nota á þann hátt að þau berist ekki inn í hrogn-
in. Þess vegna er ekki hægt að eyða IPN-veirum
sem eru inni í hrognum, og verður að afla hrogna
úr klakfiski sem laus er við IPN-veirur. Ekki er
vitað til að IPN-veiran sé í laxfiski hér á landi.
Árið 1975 hófust í Bandaríkjunum tilraunir með
sótthreinsun hrogna úr fiskum með smitandi
nýrnaveiki. Nýfrjóvguð hrognin eru böðuð í ery-
thromycin-fosfat-vatnslausn meðan þau geta tekið
í sig vatn. Hugmyndin með þessari aðferð er sú að
fá inn í hrognin nægilegt magn af lyfinu til að eyða
þeim gerlum sem þar kunna að vera (þetta lyf er
óvirkt gegn veirum). Af þessum tilraunum hefur
orðið góður árangur. Á síðustu árum hafa þó í
nokkrum löndum verið einangraðir stofnar nýrna-
veikigerla sem ónæmir eru fyrir þessu lyfi, og hef-
ur það valdið áhyggjum. Eigi að síður þykir sjálf-
sagt að nota þessa aðferð hér á landi, ekki síst
vegna þess að smitandi nýrnaveiki hefur tvisvar
komið upp í íslenskum eldisstöðvum, svo vitað sé,
og valdið miklu fjárhagslegu tjóni.
Þess hefur orðið vart að óeðlilega mikill og jafn-
vel mjög verulegur hrognadauði hafi komið fram á
ýmsum tímum hrognaþroskans, og hafa sumir
jafnvel kennt um sótthreinsiefnunum. Jafnan
hefur þó sótthreinsun hrogna tekist vel, og sýnist
mér það benda eindregið til þess, að um aðra skýr-
ingu sé að gæta. Ástæðan er umfram allt aukið
hnjask vegna þeirrar meðhöndlunar sem hrognin
þurfa að þola við sótthreinsun. Frá því hrognin
renna úr fullþroska hrygnunni í ílát til frjóvgunar
og þar til þeim er endanlega komið fyrir í
klakbakkanum, eru þau skoluð, e.t.v. færð milli
iláta og jafnvel flutt um lengri eða skemmri veg
skömmu eftir vatnshörðnun.
Til að draga úr hnjaski sem af sótthreinsun
stafar, eru ýmsar leiðir færar, og mun ég ræða þær
sem mér þykja heppilegastar á þessu stigi. Þar sem
aðstæður eru mjög mismunandi á ýmsum stöðum,
bæði til geymslu á klakfiski og til sótthreinsunar,
þurfa menn e.t.v. að aðlaga mínar hugmyndir að
staðháttum.
ÆGIR — 129