Ægir - 01.10.1992, Page 18

514
ÆGIR
10/92
Hjalti Einarsson:
Samningur um Evrópska
efnahagssvæðið (EES)
Sjávarútvegsráðherra Þorsteinn
Pálsson ávarpaði Fiskiþing við
setningu. í yfirgripsmiklu erindi
ræddi ráðherrann m.a. um Evr-
ópska efnahagssvæðið og mikil-
vægi samningsins um EES fyrir Is-
land og íslendinga.
I kjölfarið flutti viðskiptaráð-
herra Jón Sigurðsson ítarlegt er-
indi um sama mál og framtíð ís-
lands innan vébanda EES.
Pað kann því að virðast að ver-
ið sé að bera í bakkafullan lækinn
með sérstakri framsöguræðu um
málið hér á þinginu og mun ég
aðeins ræða samninginn frá sjón-
arhóli sjávarútvegs og þá sérstak-
lega um tolla.
Löndin sem standa að samn-
ingnum við EB eru EFTA-löndin
sjö, sem auk íslands eru Noregur,
Svíþjóð, Finnland, Sviss, Austur-
ríki og Liechtenstein.
Evrópubandalagslöndin eru
Frakkland, Þýskaland, Ítalía, Hol-
land, Belgía, Luxemburg, Bret-
land (UK), írland, Danmörk,
Spánn, Portúgal og Grikkland.
Samningurinn mun, ef staðfest-
ur verður, ná til 19 ríkja og 375
milljón manna.
EES samningurinn er umfangs-
mikill milliríkjasamningur á sviði
viðskipta, sem fjallar um sam-
skipti EFTA-ríkjanna við Evrópu-
bandalagið (EB). Hann er hins
vegar langt frá því að vera eins
viðamikill og bindandi og EB-
samningurinn innbyrðis.
Grundvöllur EES samningsins er
að tryggja frelsi f
1. vöruviðskiptum,
2. þjónustuviðskiptum,
3. atvinnu,
4. fjármagnshreyfingum.
Frelsi í vöruviðskiptum nær þó
ekki til sjávarafurða eins og síðar
verður vikið að. Um þær gilda
sérreglur.
Þetta fjórþætta frelsi, sem svo
hefur verið nefnt, gefur einstak-
lingum og aðilum í atvinnurekstri
aukinn rétt. A hinn bóginn skerðir
það svigrúm stjórnvalda til þess
að grípa í taumana, t.d. með
gjaldtöku, gjaldeyrishöftum, inn-
flutningsbanni eða takmörkunum
á veitingu atvinnuleyfa.
Samkvæmt upplýsingabæk-
lingnum ísland og EES, sem gef-
inn hefur verið út af utanríkis-
ráðuneytinu, gerir samingurinn
m.a. ráð fyrir eftirfarandi:
- Sameiginlegum markaði 19
ríkja og 375 milljón fbúa.
- Sameiginlegum vinnumarkaði.
- Sameiginlegum samkeppnis-
reglum.
- Sameiginlegum reglum á sviði
ríkisstyrkja, opinberra inn-
kaupa og útboða.
- Fríverslun með fisk, með viss-
um takmörkunum þó.
- Tollfrjálsum iðnaðarvörum.
- Samstarfi um rannsóknir og
þróun, umhverfismál, neyt-
endavemd og menntun.
Samningurinn táknar hins veg‘ir
ekki aðild að Evrópubandalagi111-''
sameiginlega stefnu í landbúna
ar-, sjávarútvegs- eða utanrík'S
málum, varnarsamstarf, sameig111
legan gjalmiðil eða tollabandalag
og ekki samræmda skatta. Samn
ingurinn táknar heldur ekki aði
að Maastricht-samkomulaginu.
eð
EES og íslenskur
sjávarútvegur
í millirfkjasamningum n1'. .
sjávarafurðir eru yfirleitt mei^
hindranir en í viðskiptum me
aðrar vörur. Sú krafa verður þó sj
fellt háværari, ekki síst frá íslen ^
ingum, að dregið verði úr höm
um. Fyrir íslenskan sjávarútve
hefur aukið frelsi á þessu sv1
sérstaka þýðingu vegna Þess.^(.
sjávarafurðir eru stór hluti at L ^
flutningi okkar. Það er t.d. ihuF,
unarefni, ekki síst fyrir fulltrúa
Fiskiþingi, að hlutur sjávarafur
verðmæti útflutnings frá *an
hefur farið vaxandi á s|óuS
árum, var t.d. 71% 1988, 7
1989, 76% 1990 og 80% ^9’^
Þetta hefur gerst þrátt fyrir mmn
andi afla, en stafar m.a. af 'æ
andi verði á afurðum stóriðju11
í gildi er fríverslunarsamning .
milli íslands og EB frá 19^~ía\.
þeim samningi er hin margum
aða bókun 6, en samkvæmt her ^
eru fryst fiskflök frá íslandi t0