Tímarit lögfræðinga - 01.12.1952, Blaðsíða 6

190
Timarit lögfrœöinga
sceleris). Almennt ákvæði um slíka hluti er í 1. tölul. 1.
mgr. 69. gr. Hér er um heimildarákvæði að ræða, og upp-
taka því aðeins leyfð, að hluturinn sé í eign manns, sem
við brot er riðinn. Til eru mörg sérstök upptökuákvæði,
sem hér að lúta, og er þá að jafnaði skylt að gera muni
upptæka og án tillits til, hver eigandi þeirra er. Nefna má
sem dæmi 1. tölul. 27. gr. laga nr. 30/1941 (fjarskiptatæki,
sem smíðuð hafa verið í heimildarleysi), 7. gr. laga nr.
33/1935 (ólöglega bruggað áfengi), 11. gr. laga nr. 24/
1936 (sviknar matvörur) o. fl. Ákvæði ýmissa fiskveiðilaga
um upptöku afla virðast og heyra til þessum floltki.
3. Hlutir, sem orSið hafa andlag brots (corpora delicti).
1 69. gr. eru engin almenn ákvæði um upptöku slíkra hluta,
en þeir sæta oft upptöku samkvæmt sérstökum upptöku-
ákvæðum. Hér til heyra t. d. ákvæði 36. gr. laga nr. 63/
1937 um upptöku varnings, sem skotið hefur verið undan
tollgreiðslu, ákvæði ýmissa einkasölulaga um upptöku ólög-
lega innfluttrar vöru o. s. frv.
U. Munir, sem skaðlegir eru eða hættulegir eignum
manna eSa heilbrigSi. Til eru í lögum ákvæði um, að slíkir
hlutir skuli gerðir upptækir eða óskaðlegir, en ekki hafa
alm. hegningarlög nein almenn ákvæði um þetta. Ef eig-
andi hefur valdið hættunni með refsiverðu atferli, er upp-
taka slíkra muna eðlileg viðurlög auk refsingar, sbr. t. d.
27. gr. laga nr. 65/1933 um farangur, sem sótthætta getur
stafað af, 2. mgr. 36. gr. laga nr. 44/1947 um búfénað, sem
haldið er á laun, en sýkingarhætta getur stafað af, og 1.
gr. laga nr. 15/1948 um dýr, sem flutt eru til landsins í
heimildarleysi. öðru máli gegnir, þegar hlutir hafa orðið
skaðlegir, án þess að það standi í sambandi við brot af
hálfu eiganda. Fyrirmæli laga um, að gera skuli slíkar
eignir óskaðlegar, enda þótt eigandi bíði tjón við það, eru
aðallega reist á sjónarmiðum um neyðarrétt og ættu því
að hafa bótaskyldu í för með sér. Þetta mun þó ekki hafa
verið viðurkennt til fulls, fyrr en með 41. gr. laga nr. 44/
1947, þar sem fullar bætur eftir reglum um eignarnám eru
heimilaðar vegna niðurskurðar á búfé í því skyni að hefta