Tímarit lögfræðinga - 01.12.1952, Side 19

Upptaka ólöglegs ávinnings
203
sé unnt að fá bætur hjá sökunaut, áður en hann geti gengið
að hinu upptæka fé hjá ríkissjóði, þá mundi það leiða til
þess, að sökunautur, sem nægilegt fé ætti til bótagreiðslu,
yrði að inna hinn ólögmæta ágóða tvisvar af höndum, þ. e.
fyrst til ríkissjóðs og síðan til tjónþola. Ekki verður séð,
að efnisrök liggi til þess, að sökunautur eigi að sæta svo
auknu óhagræði vegna þess, að ekki verður uppskátt um
tjónþola, áður en upptaka er dæmd. Sýnist því ljóst, að
ákvæði 2. mgr. þarfnast lagfæringar að þessu lej’ti.
10. Samkvæmt 69. gr. hegnl. verður upptaka aðeins gerð
með dómi. Mál til upptöku eigna skulu sæta rannsókn og
meðferð opinberra mála, sbr. 6. tölul. og upphafsákvæði 2.
gr. laga nr. 27/1951. Þegar sökunautur getur undirgengizt
sekt fyrir dómara, getur hann og játazt undir upptöku
eignar, sbr. 112. gr. sömu laga. Ef sökunautur finnst ekki
eða er ókunnugur, getur dómari samkvæmt nefndri gr.
ákveðið eignarupptöku, ef verðmæti fer ekki fram úr 3000
kr. Þegar ætla má, að munir eða önnur sérgreind verðmæti
verði gerð upptæk, geta löggæzlumenn lagt hald á mun-
ina, áður en rannsókn er hafin eða dómur gengur, sbr. 43.
gr. laga nr. 27/1951. Ef líklegt er, að ósérgreindur ágóði
verði gerður upptækur, getur rannsóknardómari sam-
kvæmt 144. gr. sömu laga kyrrsett eða látið fógeta kyrr-
setja eignir sökunauts til undirbúnings upptöku, þegar til-
tekin skilyrði eru fyrir hendi. Krafa um upptöku verður
að vera í ákæruskjali, sbr. 115. gr. nefndra laga.
III.
Eftir gildistöku alm. hegningarlaga nr. 19/1940 hefur
ákvæði 69. gr. þeirra um upptöku ólöglegs ávinnings oft
komið til álita og framkvæmdar við úrlausn refsimála.
Hefur þess einkum gætt í sambandi við brot, sem refsi-
verð eru samkvæmt öðrum lögum en alm. hegningarlögum.
Til þess liggja m. a. þær ástæður, að á styrjaldarárunum
og síðar hafa stórlega aukizt afskipti ríkisvaldsins af verð-
lagi í landinu og meðferð gjaldeyris, en lög um þau efni
2