Tímarit lögfræðinga - 01.01.1954, Page 32

einmenningsstjórnarvöld. Á hinn bóginn verður að telja, að
réttaröryggi einstaklingsins sé að jafnaði betur borgið í
höndum fjölskipaðra stjórnvalda. Hvort á þá að meta
meir? 1 því efni verður að fara eftir atvikum og öllum að-
stæðum. Á sumum sviðum verður að telja fjölskipuð stjórn-
völd heppilegri, en á öðrum sviðum henta einmennings
stjórnvöld betur.
Alla jafna er reiknað með því, að fjölskipuð stjórnvöld,
og þá fyrst og fremst þingkjörnar stjórnarnefndir, séu
pólitískt samsettar. Af því er síðan ályktað, að málsmeð-
ferð þeirra hljóti að verða lituð af pólitík. Sú ályktun hefur
því miður við rök að styðjast. En því er verr, að einmenn-
ings stjórnvöld eru oft ekki laus við pólitík heldur, og hjá
þeim er um einhliða stjórnmálastefnu að ræða, þ. e. þar
koma sjónarmið eins flokks til greina. Þetta verður að
hafa í huga, þegar metið er hallkvæmi fjölskipaðra stjórn-
valda. En það er óefað rétt, að embættismenn og aðrir fastir
sýslunarmenn eru yfirleitt hlutlægari en atvinnu-stjórn-
málamenn, sem starfa e. t. v. að stjórnsýslunni aðeins um
stundarsakir.
Mótbárurnar gegn þingkjörnum stjórnarnefndum eru
annars venjulega þessar: að með því skipulagi sé ábyrgð-
inni dreift um of; að nefndirnar hafi yfirleitt minni kunn-
áttu á stjórnmálefnum en sérmenntaðir embættismenn og
að þær séu, eins og þá reyndar líka þingræðisreglan, and-
stæðar valdgreiningarlcenningunni.
Fyrsta mótbáran hefur mikið til síns máls. önnur mót-
báran hefur einnig við talsverð rök að styðjast. En þó
getur stundum verið nokkurs virði, að leikmenn eigi hlut
að stjórnsýslunni. Upp úr þeirri þriðju er hins vegar ekki
mikið leggjandi. Valdgreiningarkenningin er eins og hver
önnur kennisetning. Hún er grundvallarregla, sem fylgja
ber í meginatriðum, en hana verður jafnframt að laga
eftir staðháttum og aðstæðum á hverjum tíma. Greinileg
verkaskipting milli löggjafaraðila og framkvæmdarvalds
er að Vísu mikils virði. En sundurgreining ríkisvaldsins
26