Tímarit lögfræðinga - 01.01.1964, Blaðsíða 31
ráðuneytum, sein liafa þjálfuðum sérfræðingum á að
skipa, og þann veg er kostur að móta löggjöfina nánar
til samhæfingar markmiði ríkisstjórnarinnar. Hversu
langt löggjafinn skal í þessu efni ganga er samt sem
áður mjög torveld spurning. Löggjafi, sem er of rausn-
arlegur í slíkri valdveizlu, teflir i tvísýnu hinu sanna
eðli laganna og réttarins; ef hann lætur mestan hlut-
ann af því efni, sem reglur skal setja um, framkvæmd-
arvaldsfyrirmælum til reiðu, þá liefur hann í raun og
veru tekið að hjóða út löggjafarvaldið og höggva að rót-
um síns eigin máttar. í þagnargildi læt ég liggja, þegar
ríkisstjórnir i einræðisríkjum taka löggjöfina gersam-
lega í sínar hendur. Hér verður ekki farið út i að ræða
slíkar stjórnmálalegar spurningar.
Frumþáttur og söguleg grunnmynd laganna er ekki
framkvæmdarboð heldur reglugerðarhoð, m. ö. o. fyr-
irskipun um að lialda og fylgja því skipulagi, sem yfir-
valdið ákveður. Hérna er yfirvaldið ekki undir réttinn
sett, lieldur skapar réttinn, og meira að segja upp á sitl
eindæmi. Fyrirskipanir þess skulu vera hindandi fvrir
alla þegna, án tillits til þess, hvort þeir hafa veilt at-
beina sinn til ákvörðunar þeirra, án tillits lil þess, hvorl
það sem er sett í búningi réttar, getur meðal almennings
talizt vera réttur eða réttlát setning' reglna eða ekki.
Hin allsráðandi, milliliðalausa réttaruppspretta er vilji
yfirvaldsins, en eklci hin ævarandi skipan mála eða
sjálfsskuldbinding þegnanna. Þá ber yfirvaldið einuig
eitt ábyrgð á hinu siðræna áliti þess réttar, sem það
hefur fyrirskipað; þá kann að vera, að það reynist ekki
þeirri ábyrgð vaxið eða misbeiti valdi sínu.
Vissulega hafa þær aðstæður ætíð verið fvrir liendi,
þar sem liúsbóndinn gat gefið skipanir; tiltækilegt er
hér að nefna hús- og hjúarétt miðaldanna. Hið persónu-
lega ófrelsi eða annað ósjálfstæði knúði þjónustulólkið
til ldýðni við þann rétt, sem því var „fyrirskipaður“.
Yfirleitt er hlýðnisskyldan sá þáttur, sem úrslitum ræð-
Tínmrit lögfræðina
25