Tímarit lögfræðinga - 01.12.1977, Qupperneq 30

Þegar hafist var handa um endurskoðun norræns skaðabótaréttar
eftir síðari heimsstyrjöldina, komu einkum til greina þrjár stefnur.
1 fyrsta lagi að hrófla ekki við almennum skaðabótareglum og láta
dómstóla sjá um þróunina á þessu sviði, eins og verið hefur. Þessi
stefna hefur orðið ofan á í Danmörku og á íslandi. I öðru lagi að
leggja skaðabótaréttinn niður að mestu eða öllu leyti og láta vátrygg-
ingar og almannatryggingar taka við hlutverki hans. Þetta var skoðun
Ivars Strahls í álitsgei’ð hans 1950, og gerði hann frekari grein fvrir
henni í framsöguerindi sínu á 19. þingi norrænna lögfræðinga 1 Stokk-
hólmi árið eftir. I þriðja lagi að lögbinda skaðabótaréttinn í heild. Sú
stefna var til umræðu á 22. norræna lögfræðingaþinginu í Reykjavík
árið 1960. Komið hefur í ljós í hinu umfangsmikla norræna starfi til
undirbúnings nýjum bótareglum, að miklir erfiðleikar eru á lögfest-
ingu reglna, sem spanna yfir allan skaðabótaréttinn. Með setningu
norsku, sænsku og finnsku skaðabótalaganna hefur í bili verið horfið
frá hugmyndum um að ganga svo langt. Farin hefur verið sú leið að
stíga nokkur skref í þá áttina. Jafnframt hefur með hinni nýju laga-
setningu verið undirbúinn jarðvegur fyrir nýtískulegri bótaúrræði en
skaðabótareglur. Lögin stefna eindregið að aukinni hlutdeild vátrygg-
inga og opinberra trygginga á þessu sviði á kostnað hins hefðbundna
skaðabótaréttar. Lögin gera hvort tveggja í senn, þau viðurkenna þann
sess, er vátryggingar skipa í nútíma þjóðfélagi og þau greiða fyrir
þróun vátrygginga sem bótaúrræðis með því að setja nýjar reglur um
samband vátrygginga og skaðabótaréttar. 1 þessu sambandi verður að
minnast þess, að þróun skaðabótareglnanna sjálfra, lögfestra eða ólög-
festra, er ekki einhlítur mælikvarði á það, hverra kosta tjónþolar eigi
völ til að fá tjón sitt bætt. Þótt skaðabótareglur tveggja ríkja væru
samhljóða, gæti verið mikill munur á raunhæfum bótaúrræðum í þess-
um ríkjum, vegna mismunandi ástands í tryggingamálum. 1 Svíþjóð
t.d. hafa á síðustu árum orðið svo miklar breytingar á almannatrygg-
ingum, samningsbundnum slysatryggingum og öðrum skyldutrygg-
ingum, að stórlega hefur dregið úr mikilvægi skaðabótaréttarins að
því er varðar líkamstjón. Auk vaxtar sænska almannatryggingakerf-
isins og frjálsra hóptrygginga má nefna mjög víðtæka samningsbundna
slysatryggingu launþega og slysatryggingu sjúklinga, er verða fyrir
heilsutjóni við meðferð á sjúkrahúsum. Réttur til bóta frá þessum
tryggingum er óháður skaðabótareglum. Má fullyrða, að þessar endur-
bætur í sænskum tryggingamálum hafi meiri áhrif á raunverulegar
slysabætur en lagabreytingar þær, sem hér eru til umræðu.
192