Tímarit lögfræðinga - 01.03.1979, Blaðsíða 13

líta svo á, að ekki beri að fresta því lengur, að ég geri tilraun til þess
að skipa nýtt ráðuneyti, sem Alþingi getur þá hafnað eða sætt sig við,
— enda eru þá liðnar fjórar vikur frá því fráfarandi ráðuneyti fékk
lausn frá störfum og frá því, er ég mæltist til þess við formenn þing-
flokkanna að hefja undirbúning að stjórnarmyndun, — og meira en
mánuður frá því kunn voru úrslit kosninganna, en meira en tvær vikur
frá því, að Alþingi kom saman til funda.“
Minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokksins var mynduð 6. desember 1949.
Forsætisráðherra gerir skriflega tillögu til forseta um lausnarbeiðni
ráðuneytis. Forseti fellst á tillöguna með því að árita hana og sé ekki
nýtt ráðuneyti myndað samstundis, felur hann því, sem segir af sér, að
starfa áfram þar til ný sjórn hafi verið mynduð. Forsendur lausnar-
beiðni geta verið margvíslegar, og fylgir jafnan stuttur rökstuðningur
tillögu forsætisráðherra til forseta.
Annar ráðherra en forsætisráðherra hefur á ríkisráðsfundi borið
upp fyrir forseta tillögu um lausnarbeiðni ráðuneytis. Gerðist það 2.
mars 1950, þegar Bjarni Benediktsson utanríkisráðherra baðst lausnar
fyrir minnihlutastjórn Sjálfstæðisflokksins í veikindaforföllum Ólafs
Thors forsætisráðherra.
Hinn 27. mars 1956 gerðist það, að Ólafur Thors baðst lausnar fyrir
sig og ráðuneyti sitt utan ríkisráðsfundar. Er tillagan til forseta
þannig orðuð: „I sáttmála þeim, sem Sjálfstæðisflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn gjörðu með sér, þegar núverandi ríkisstjórn tók við
völdum, segir m.a.: — „Það er samkomulag, að forsætisráðherra beiti
ekki þingrofsvaldi, nema með samþykki beggja stuðningsflokka ríkis-
stjórnarinnar eða ráðherra þeirra. Ákveði annar hvor stuðningsflokk-
urinn að hætta stj órnarsamstarfi, skal stjórnin segja af sér.“ — Nú
hefur mér borist tilkynning frá ráðherrum Framsóknarflokksins þar
sem segir m.a.: — „Lokið er stuðningi Framsóknarflokksins við núver-
andi ríkisstjórn.“ — Með tilvísun til þessarar ákvörðunar Framsóknar-
flokksins og ofangreindra ákvæða í stjórnarsáttmálanum, leyfi ég mér
allravirðingarfyllst að leggja til, að þér, herra forseti, fallist á að veita
núverandi ráðuneyti lausn.“
Forseti féllst á tillöguna utan ríkisráðsfundar. Síðdegis 27. mars
1956 var haldinn ríkisráðsfundur, þar sem forsætisráðherra bar lausn-
arbeiðnina upp til endurstaðfestingar. Á fundinum féllst forsetinn á
tillögu ráðherrans og ritaði á hana samþykki og kvaðst hafa falið
stjórninni að gegna störfum áfram. Lýsti forsætisráðherra yfir, að
hann hefði fallist á það.
7