Tímarit lögfræðinga - 01.12.1982, Blaðsíða 28

ar fullnægt. Hins vegar fellur slíkt ástand utan gildissviðs 62. og 63.
gr., ef það kemur til sögunnar eftir að fullnaðardómur gengur, sjá 39.
gr. hgl. Breytingar á afplánunarháttum af þessum sökum þarf ekki að
bera undir dómstóla, og ákvörðun um óbreyttan vistunarstað verður
víst ekki heldur borin undir dómstóla. Ennfremur er refsifullnustuað-
ilum óskylt að hlíta þeim úrskurði læknis, að fangi sé óhæfur til að
sitja í fangelsi, sbr. 2. mgr. 2. gr. rgj. nr. 260/1957.
3. Úrræði 62. gr. eru ekki tæmandi talin, og má því gera aðrar ráð-
stafanir en þær, sem nefndar eru, en þó ekki neina, sem er annars eðlis
eða þungbærari dómþola en gæzla á hæli, sbr. greinargerð og orðalag
62. gr. „að vægai'i ráðstafanir . .. komi ekki að notum.“ Þessar ráðstaf-
anir eru sérstaklega tilgreindar í 62. gr.: Trygging, bann við dvöl á
ákveðnum stöðum, svipting lögræðis og vistun á viðeigandi hæli. Með
hinu síðastnefnda er fyrst og fremst átt við öryggisgæzlu. Hugtakið
öryggisgæzla kemur ekki fyrir í lögunum, en það hefur lengi verið
notað af dómstólunum, sbr. Hrd. XX, bls. 291; XXI, bls. 253. Stundum
nota dómstólar orðalagið „að halda þurfi manni í örúggri gæzlu.“
Stöku sinnum virðist hafa verið dæmt til einhvers konar vægai'i hælis-
vistar en öryggisgæzlu1). Til ráðstafana, sambærilegra þeim sem til-
greindar eru í 62. gr„ mætti telja: Fyrirmæli um dvöl á ákveðnum
stöðum, bann við því að umgangast ákveðna einstaklinga, bann við
neyzlu áfengis, umsjón og eftirlit einstaklings eða stofnunar. Þá kem-
ur og til greina ákvörðun um sj úkrameðferð, t.d. á göngudeild geð-
sjúkrahúss, eða vistun á sjúkrahúsi eða hæli1). Ekkert er því til fyrir-
stöðu, að beitt sé samtímis fleiri en einni tegund hinna vægari úrræða.
III. SKILYRÐI ÖRYGGISGÆZLU OG ANNARRA ÚRRÆÐA SKV.
62. GR. HGL.
Skilyrði ráðstafana skv. 62. gr. eru hin sömu, hverjar sem ráðstaf-
anirnar eru. Þó kann mat á nauðsyn vegna réttaröryggis að vera eitt-
hvað mismunandi eftir því, hversu afdrifarík þau úrræði eru, sem grip-
ið er til. Ákvæði 63. gr. vísar til 62. gr. bæði um tegund úrræða og um
skilyrði þess að beita þeim.
1. Háttsemi þarf að vera refsinæm og ólögmæt, sbr. greinargerð. Ef
saknæmi er skilyrði refsiábyrgðar, verður að gera sömu kröfur vegna
1) Sjá Jónatan Þórmundsson, „Mat á geðrænu sakhæfi", Tímarit lögfræðinga, 1. hefti
1968, bls. 22.
198