Tímarit lögfræðinga - 01.12.1982, Blaðsíða 31

hliðsjón af athugasemd greinargerðar og efnisrökum má ætla, að við-
hafa skuli sömu málsmeðferð varðandi breytingar og niðurfellingu
ráðstafana skv. 62. gr., hverjar sem þær eru. Gildir það m.a. um skipun
tilsjónarmanns, málssóknarfrest, form ákvörðunar og málsskot.
Allar breytingar á ráðstöfunum takmarkast við heimildir 62. gr.,
eins og þær eru skýrðar. Skipta má um úrræði innan marka 62. gr., m.
a. þannig að gripið sé til vægari úrræða en áður eða til harðari úrræða.
Hinn síðari kostur er tiltækur, þótt ekki hafi verið gerður fyrirvari um
hann í upphaflegum dómi. Það gæti þó kannski verið ráðlegt að setja
slíkan fyrirvara í dóm, dómþola til aðhalds og viðvörunar, ef vafi leikur
á, að hinar vægari ráðstafanir dugi.1) Þar sem úrræði 62. gr. eru ekki
tæmandi talin, er dómstólum heimilt að velja önnur sambærileg úr-
ræði, sbr. bls. 198. Óheimilt er aftur á móti að ákvarða dómþola refsi-
viðurlög í stað úrræða 62. gr., hvort sem refsing er skilorðsbundin eða
ekki. Ákvæðin um skilorðsdóma áskilja, að sökunautur sé sakhæfur og
móttækilegur fyrir refsingu, sbr. 15. og 16. gr. hgl. Ekki verður heldur
gripið til annarra sjálfstæðra og ólíkra viðurlágategunda, t.d. öryggis-
ráðstafana skv. 67. gr. eða réttindasviptingar skv. 68. gr. hgl.
Stjórnvald það, er annast framkvæmd dóms skv. 62. gr., hefur tak-
markað svigrúm til breytinga án atbeina dómstóla. Það ræðst nokkuð
af því, hversu nákvæm og sérgreind dómsákvörðunin er eða þarf að
vera. Þegar öryggisgæzla er dæmd, er stjórnvaldinu yfirleitt látið það
eftir að velja vistunarstað og ákveða annað, er vistunina varðar. En
stjórnvaldið getur ekki breytt efni dómsins, hvorki skipt um úrræði
né fellt þau niður.
4. Lausn úr öryggisgæzlu. f 62. gr. hgl. eru reglur um málsmeðferð
eftir uppkvaðningu dóms í ótímabundna öryggisgæzlu eða annars konar
hælisvist. Hæstiréttur skal jafnan skipa hinum dæmda tilsjónarmann,
sem á að hafa eftirlit með því, að dvöl hans á hælinu verði ekki lengri
en nauðsyn ber til. Ekki er ljóst af lögunum, hvenær og hvernig skipun
tilsjónarmanns skal bera að. Ekki er skylt að áfrýja öryggisgæzlu-
dómum til Hæstaréttar, sbr. 175. gr. oml. Tilgangur 62. gr. hlýtur að
vera sá, að skipun tilsj ónarmanns fari fram sem fyrst, eftir að dómur
er upp kveðinn.
Engar skýringar er á því að finna í 62. gr. eða í greinargerð, hvað
átt sé við með orðunum viðeigandi hæli. Af upphafi 62. gr. sést, að
ekki er ætlazt til, að slík hælisvist fari fram í refsivistarstofnun, þótt
svo hafi oft farið í framkvæmd, sbr. forsendur héraðsdóms í Hrd. XLV,
1) Sjá Stephan Hurwitz, Den danske Kriminalret, Alm. del, bls. 480.
201