Tímarit lögfræðinga - 01.12.1982, Blaðsíða 24

gjörðar verða á Alþingi og oss sýnist ekki í móti Noregs og Islands
lögum“.24
Við siðbreytiriguna taka hins vegar nýjar hugmyndir að ryðja sér
til rúms — um hin alvalda konung. Átti Guðbrandur biskup Þorláksson
þar einna drýgstan hlut að máli. En hinar fornu hugmyndir féllu þó
ekki í gleymsku.
1 Alþingissamþykkt frá 1588 er þeim lýst svo, og verður það vart
betur gert í stuttu máli:
Anno 1588 var samþykkt af allri lögréttunni, ásamt báðum lög-
mönnum, Þórði og Jóni, að vér allir landsins innbyggjarar skulu
halda oss og dæma eftir gömlum íslenzkum lögum og kong maie-
stets ordinanziu eður þeim bréfum vors náðugasta herra kongs,
sem oss eru send til réttarbóta og friðar, og landið hefir sam-
þykkt og meðtekið.25
Við einveldishyllingu 1662 höfðu oddvitar íslendinga á ýmsa fyrir-
vara um forn réttindi, en þrátt fyrir það, tóku hinar nýju hugmyndir
smám saman að móta stjórnarhætti.
TILVITNANIR.
1. Ólafur Lárusson: Þróun íslenzks réttar eftir 1262. Úlfljótur 8. 4 (1955), 3-17.
Endurpr. í Lög og saga (1958), 199-222.
2. Um Jón Einarsson, sjá Safn til sögu Islands og íslenzkra bókmennta II, 34.
3. Knut Helle: Konge og gode menn (1972), 592.
4. Árna saga biskups. Þorleifur Hauksson bjó til prentunar (1972), 71 o. áfr.
5. Magnús Stefánsson: Frá goðakirkju til biskupskirkju. Saga íslands III (1978),
174 o. áfr.
6. fsl. fornbrs. II, 100 o. áfr.
7. ísl. fornbrs. II, 139 o. áfr.
8. Norges gamle love III, 3 o. áfr.
9. Athugasemdir Árna biskups og bænda eru hér ekki tæmandi taldar. í Árna sögu
biskups er frásögn víða mjög óljós og það færi langt út fyrir mörk þessarar rit-
smíðar að fjalla um öll vafamál svo að viðhlítandi væri. Þau atriði sem virðast
nokkurn veginn ljós má þó telja nægilega mörg til þess að renna stoðum undir
helztu niðurstöður.
10. Ólafur Lárusson: Alþingi árið 1281. Skírnir 104 (1930), 135-58. Endurpr. í Lög
og saga (1958), 223-48.
11. Þetta ákvæði var bændum lengi þymir í augum. Þorvaldur Thoroddsen tekur
sömu afstöðu þegar hann segir: „Þessar fyrirskipanir eru í sjálfu sér sprottnar
af góðu og kristilegu hugarfari, en í framkvæmdinni urðu þær skálkaskjól fyrir
flækinga og letingja sem vildu lifa á sveita annarra og ekkert ærlegt verk vildu
vinna". Lýsing íslands IV. (1922), 292 o. áfr.
194