Tímarit lögfræðinga - 01.12.1982, Blaðsíða 32

bls. 322 (328). Með þessu orðalagi er hugsanlega átt við það, að dóm-
þolar skuli vistaðir á mismunandi stofnunum eftir aðstæðum og þörf-
um hvers um sig, t.d. á sérstakri gæzlustofnun eða almennu geðsjúkra-
húsi. Víst er, að stjórnvald það, er annast fullnustu dómsins, hefur
talsvert svigrúm við val á vistunarstað og ákvörðun á öðru því, er vist-
unina varðar.
Dómsmálaráðherra getur ekki upp á eigin spýtur leyst dómþola úr
öryggisgæzlu, hvort sem er með skilyrðum eða án. En ráðherra getur
hvenær sem er, þegar honum þykir ástæða til, leitað úrlausnar héraðs-
dóms, þai' sem hælið er, hvort gæzlan teljist lengur nauðsynleg. Þegar
Vinnuhælið á Litla-Hrauni hefur verið notað sem vistunarstaður fyrir
öryggisgæzlufanga, hafa losunarmál verið rekin fyrir sakadómi Ár-
nessýslu. Nauðsynlegt er og lögskylt í hverju slíku máli að leita lækn-
isumsagnar og leggja hana fram í málinu, áður en úrskurður er kveð-
inn upp. Það er ekki lögbundið, að um eiginlega geðrannsókn sé að
ræða. Ef geðlæknir annast hana, þarf það ekki heldur að vera sami
læknir og annaðist hina upphaflegu geðrannsókn. Dómþoli getur ekki
sjálfur leitað úrlausnar dómstóla um veru sína á hælinu, heldur verð-
ur skipaður tilsjónarmaður hans að gera það. Tilsjónarmaður er bund-
inn af ákveðnum málssóknarfresti, þótt dómsmálaráðherra sé það ekki.
Tilsjónarmaður getur krafizt þess, þegar ár er liðið frá dómsuppsögn
eða síðasta dómsúrskurði, eða fyrr, ef dómsmálaráðherra samþykkir,
að málið skuli (að nýju) lágt undir úrskurð héraðsdóms, þar sem hæl-
ið er, sbr. Hrd. XXII, bls. 356 (368).
Ákvöi'ðun héraðsdóms um lausn úr hælisvist á að vera í úrskurðar-
formi, sbr. Hrd. XLV, bls. 322, en hins vegar Hrd. XXII, bls. 356 (368).
Úrskurð héraðsdóms má kæra til Hæstaréttar, sbr. 62. gr. i.f. Tilsjón-
armaður og dómsmálaráðherra hafa málsskotsheimild þessa. Ríkissak-
sóknari hefur ekki kæruheimild, sbr. Hrd. XLV, bls. 322.
Engin heimild er til þess í 62. gr. að veita skilyrta Iausn. Heimilt
verður það að teljast engu að síður, enda hafa íslenzkir dómstólar litið
svo á, sbr. Hrd. XXII, bls. 356, og XLV, bls. 322 (328). Reglur 40.—
42. gr. hgl. um reynslulausn eiga ekki við um öryggisgæzlu, þótt til
þeirra væri að vísu vitnað í Hrd. XXII, bls. 356.
202