Tímarit lögfræðinga - 01.12.1982, Blaðsíða 29

úrræða 62. gr., þ.e. að verk sé af ásetningi unnið eða, eftir atvikum,
af gáleysi, sbr. 18. gr. hgl.1)
2. Nauðsyn vegna réttaröryggis. Við mat á þessari nauðsyn skiptir
mestu máli, hvort hætta sé talin á frekari afbrotum ákærða í framtíð-
inni og hversu mikil og nærlæg sú hætta sé. Matið er ekki bundið við
sams konar eða eðlisskyld brot. Við uppkvaðningu dóms kann andlegt
ástand ákærða að vera með þeim hætti, að lítil þörf sé talin fyrir ráð-
stafanir skv. 62. gr., jafnvel þótt brot hans hafi verið alvarlegt. Á
hinn bóginn geta horfurnar verið slíkar, að óhjákvæmilegt sé talið að
dæma ákærða til að sæta öryggisgæzlu eða annars konar hælisvistun,
þótt brotið sé fremur smávægilegt og mundi því varða sakhæfan mann
skemmri refsivist (eða jafnvel fésekt) en nemur gæzluvist þeirri, sem
ákærði má þola samkvæmt 62. gr. Afbrot það, sem málið snýst um,
hefur ekki sjálfstætt gildi við ákvörðun úrræða skv. 62. gr., en getur
ásamt öðru haft áhrif á mat dómstóla á nauðsyn ráðstafana vegna rétt-
aröryggis. Sé afbrotið mjög alvarlegt, einkum manndráp af ásetningi,
er yfirleitt ekki talið stætt á öðru en að dæma hinn brotlega til örygg-
isgæzlu skv. 62. gr. Ætla má, að í slíkum tilvikum ráði ekki einvörð-
ungu mat á ítrekunarhættu og önnur sérstök varnaðarsjónarmið, held-
ur og að einhverju leyti almenn varnaðarsjónarmið og endurgjaldsvið-
horf (fordæming, sefun o.fl.).
Orðalag 62. gr. „ef nauðsynlegt þykir vegna réttaröryggis“ er mun
rýrnra en það, sem segir í 67. gr. hgl. um, að maður sé „hættulegur
umhverfi sínu“. Sú almenna ítrekunarhætta, sem höfð er í huga í 62.
gr„ tekur einnig til minni háttar afbrota. Hættan þarf hvorki að vera
jafnmikil né nærlæg og hætta sú, er 67. gr. tilgreinir. Þrátt fyrir þá
hættu, sem fyrir hendi kann að vera skv. 62. gr„ má beita ýmsum
vægari ráðstöfunum en hælisvist. Ákvæðið skyldar dómstóla raunar
ekki til þess að beita neinum úrræðum 62. gr„ þar sem aðeins er um
heimild að ræða. DómstóÍar geta því sýknað ákærða af kröfum ákæru-
valdsins, hvað sem líður ofangreindum skilyrðum.
IV. MÁLSMEÐFERÐ
1. Málshöfðun og kröfugerð. Ef vafi getur á því leikið, hvort söku-
nautur telst sakhæfur eða móttækilegur fyrir refsingu skv. 15. og 16.
gr. hgl„ er eðlilegast að gera ákæruskjal þannig úr garði, að krafa sé
gerð um refsingu aðallega, en til vara um öryggisgæzlu eða önnur úr-
1) Sbr. Stephan Hurwitz, Den danske Kriminalret, Alm. del (1971), bls. 470.
199