Ægir - 01.12.1995, Qupperneq 36

„Ekki þá, þeir komust lengst meö að
kenna mér að taka í nefið, en það
mistókst. Þetta voru ágætis karlar."
Á þessum árum var að byggjast það
sem nú eru grónar götur í Vesturbæn-
um og þar byggðu margir togaramenn
enda var á þessum árum sérstök virð-
ingarstaða og eftirsótt að vera á togara
og aflasælir voru þjóðþekktar persónur
sem allir báru virðingu fyrir.
Þetta var um borð í Hannesi ráðherra
á togveiðum á árunum 1932-35 en þeg-
ar Markús var 15 ára fór hann fyrsta
heila sumarið sem fullgildur háseti á
Hannesi á síldveiðar, fyrsta sumarið af
fjórum.
„Það gekk stundum vel og stundum
illa. Föður mínum var betur lagið að
veiða í trollið en nótina."
á Jóni Ólafssyni í upplestrarfríinu vorið
sem ég útskrifaðist og hafði ekki skræð-
urnar með mér."
Eftir Verslunarskólaprófið tók við
samfelld sjómennska og siglingar milli
landa á stríðsárunum utan eitt ár sem
Markús sat á skólabekk í Stýrimanna-
skólanum og útskrifaðist þaðan 1943,
slétt tvítugur. Hann fékk stýrimanns-
stöðu á flutningabátnum Sverri frá Ak-
ureyri þá um sumarið og var í strand-
siglingum.
Fyrsta stýrimannsplássið sem Markús
fékk á togara var á Kára hjá Alliance.
Það var fólgið í því aö leysa stýrimenn-
ina af í siglingum, en annars var hann
háseti. Skipstjóri á Kára var Guðmundur
Helgi Guðmundsson og Markús segir að
hann hafi fiskaö allvel.
Hannes ráöherra á síldveiðum ca. 1935-38. Hannes var frægt aflaskip
undir stjórn Guðmundar Markússonar, föður Markúsar. Markús var oft
með föður sínum á sjónum, en varð 15 ára messagutti á Hannesi
ráðherra 1937 eða 1938.
Hannes ráðherra var smíðaður í Bretlandi 1926, 445 brl. skráð lengd 45,91
m með 880 hestafla vél. Hann var með stærstu togurum í flotanum fyrir
stríð, aðeins Garðar og Reykjaborg voru stærri.
Á sjóinn í upplestrarfríinu
Markús lærði ekki til sjómennsku
strax þó hugur hans stæði til þess.
Hann settist fyrst á skólabekk í Verslun-
arskólanum og lauk prófi þaðan tæp-
lega 17 ára gamall árið 1940.
„Ég hefði getaö orðið kaupmaður
prófsins vegna, en hæfileikarnir til þess
voru nákvæmlega engir. Ég fór á sjóinn
En var þab ekki hættulegur starfi aö
sigla með fisk til Englands á stríðsárun-
um? Lögðu menn í hverja ferð vitandi
að hún gæti orðið sú síðasta?
Það er hægt að detta á bananahýði
„Fjandakornið ég held að menn hafi
ekkert hugsað um það. Það fóru margir
í sjóinn á þessum árum, en það er líka
hægt að detta á bananahýði í landi og
drepa sig eða hvur veit hvað. Þetta
fylgdi starfinu og þá varð ab hafa það.
Vib fengum áhættuþóknun fyrir sigl-
inguna, vissa upphæð á dag.
Við sigldum oft í gegnum brak á
leiðinni, en þar sem við Iönduðum í
Hull, Grimsby á austurströndinni og
Fleetwood á vesturströndinni varð
maður ekki mjög mikið var við stríðiö,
þó helst í Hull. Ég sá aldrei skemmdir á
húsum þarna á vesturströndinni og líf-
ið sýndist ganga nokkuð sinn vana-
gang. Englendingarnar eru svoleiðis,
þeir eru svo seigir."
Markús sigldi klakklaust öll stríðsár-
in og árin eftir það og fylgdist þannig
með því hvernig uppbyggingin fór
fram. Þó áhafnir togara hafi lítið séð af
stríðinu í Englandi þá blasti önnur
mynd við í Þýskalandi eftir stríðið, en
Markús kom til Bremerhaven 1946 með
íslenskum togara. Borgir voru algjörlega
í rústum og mikill skortur á mat og
ýmsum nauðsynjum.
Sníkti lýsi á flöskur
„Það kom fólk úr landi og sníkti lýsi
hjá okkur á flöskur. Við vorum með
lýsistanka og gáfum fólki umyrðalaust.
Eg held að þetta vesalings fólk hafi eng-
an pening haft til að bjóða sem borgun
enda hefðum við sjálfsagt ekki tekib við
því. En snyrtimennskan á fólkinu var
eftirminnileg þó ekki gengi það í skart-
klæðum. Ég man eftir lóðsinum í Brem-
erhaven, sem var fyrir stríð skipstjóri á
e/s Europe sem var ásamt e/s Bremen
stærsta farþegaskip í Evrópu, 50 þúsund
tonna skip. Þegar hann var að fara frá
borði sendi pabbi mig eftir tveimur
smjörlíkisstykkjum handa honum."
Markús sá þarna mikil umskipti, en
hann hafði tvisvar sinnum siglt með
togurum til Þýskalands fyrir stríðið.
Eftir stríðið tók við mikil uppbygging
og endurnýjun í íslenska togaraflotan-
um og Markús fór sem stýrimaður á
Norðfjarðartogarann Egil rauða sem
Hergeir Elíasson stýrði, en vistin þar var
stutt því fljótlega fékk Alliance nýjan
Jón forseta frá Bretlandi og Guðmundur
fabir Markúsar tók viö skipstjórn þar en
Markús varb stýrimaður hans.
36 ÆGIR