Ægir - 01.12.1995, Síða 40

sumum skipum, þau lögðust út á ytri
höfn og svo var áhöfnin selflutt um
borð í áföngum eftir því sem hún
fannst.
Ég var með góðan kjarna, en reyndi
að vinna gegn þessu vandamáli með
því að ráða fleiri en þurfti. En það gat
komið fyrir að allir mættu og þá varð
að hafa það."
Markús segir að hann hafi
aldrei látið sér detta í hug að
fara á síld því hann hafi ekk-
ert kunnað á það veiðarfæri.
Síðutogarar hverfa
Eftir að síldin brást 1968
varð miklu auðveldara að
manna síðutogarana og
Markús segir að útgerð Júpít-
ers, sem hann stýrði allt til
1973, hafi gengið þokkalega,
en í erfiðleikum sjöunda ára-
tugarins lögðu jafnvel gömul
og gróin togarafélög eins og
Alliance upp laupana eftir 60
ára sögu.
Upphaf skuttogaraaldar er
jafnan miðað við 1970 og þeim fjölg-
aði mjög á næstu árum og síðutogurum
fækkaði nokkuð hratt, en sá síðasti
þeirra var Harðbakur EA sem var seldur
í brotajárn 1979. 1973 tók Markús við
skipstjórn á Aðalvík KE sem var nýr
skuttogari gerður út frá Keflavík.
„Mér gekk sæmilega að skipta yfir á
skuttog. Þetta var sóma sjóskip, en ég
hefði viljað fiska meira. Svo þegar ég
kom úr einum túrnum og sá auglýst
eftir veiðieftirlitsmönnum hjá sjávarút-
vegsráðuneytinu lét ég slag standa,
sótti um, fékk starfið og hætti sem skip-
stjóri 1976."
Með þessu lauk 27 ára skipstjórnar-
ferli Markúsar. Hvernig líkuðu honum
umskiptin?
„Ég á auðvelt með að breyta til. Ég
átti alltaf auðvelt með að skipta um
skip, skipta um hús og mér líkuðu vel
þessi umskipti. Ég tek breytingum sem
sjálfsögöum hlut."
Sumir litu á mann sem svikara
Veiðieftirlitið varð síðan starfsvett-
vangur Markúsar næstu 14 árin, en
1990 tók hann pokann sinn í bókstaf-
legri merkingu og hætti til sjós 67 ára
gamall.
Hann var í hópi fyrstu veiðieftirlits-
mannanna og starfið fólst í því að fara
um allt land í veiðiferðir með togur-
um og bátum, mæla aflann, fylgjast
með veiðinni og gefa skýrslur til Haf-
rannsóknastofnunar og láta loka
svæðum ef hlutfall smáfisks var of
hátt og leggja til stærð lokaða hólfs-
ins. Markús kynntist því mörgum
skipstjórum, skipum og mönnum.
Ekki var starf eftirlitsmannsins alltaf
vinsælt og stundum líkaði skipstjór-
um ekki við ákvarðanir um skyndilok-
un, en Markús segist aidrei hafa ljáð
máls á rökræðum um þau mál og
hafði aldrei samband nema við þann
skipstjóra sem hann var hjá í það og
það sinn.
„Þetta var ekki erfitt starf, maður
mældi reglulega og hafði augun hjá
sér. Ef allt var í lagi var mælt kannski
tvisvar á dag, en oftar ef maður sá að
það var smátt í því."
Mælingin fólst í því að taka um 100
fiska úr holi, mæla þá og vega og fylla
út skýrslu um málið. Markús segir að
umgengni skipstjórnarmanna hafi oft
verið ábótavant og veiðieftirlitið hafi
ekki alltaf náð tilætluðum árangri.
„Mér líkaði þetta mjög vei þó ég
vissi vel að sumir kollegar mínir litu á
mann sem hálfgerðan svikara. Ég var
löngu búinn að sjá að fiskur fór þverr-
andi. Það gat hver maður séð sem vildi
sjá.
Ég varð ekki var við neina breytingu
á hugsunarhætti skipstjóra þann tíma
sem ég starfaði við veiðieftirlitið."
Varðstu var við að menn hentu
fiski?
„Það er aldrei hægt að komast hjá
því að einhver smáfiskur slæðist með,
hann kemur meira segja í
þorskanet. Það er ekki eftir-
sóknarvert við að fiska smá-
fisk, það er ekkert gott við
það. Þetta gerðu menn
samt meðan ég var í eftirlit-
inu. Þeir lágu og drápu kóð-
in dögum saman ef þeir
voru ekki reknir í burtu.
Héngu á línunni og
toguðu í þessu rusli
Ég var einu sinni um borð
í togara á Halanum og við
vorum einskipa að þvælast í
frekar lélegu fiskiríi, en það
var þokkalegur fiskur það
sem það var. Ég fór eitthvað
að spyrja skipstjórann hvar flotinn væri
og hann sagðist skyldu sýna mér það.
Við kipptum svolítið og komum á fiski-
slóð. Þar lét hann fyrst botntrolliö fara
og tók 15 tonn á stuttum tíma og tók
síðan svipað magn í flottrollið.
Bæði hölin kolféllu því það var allt
of mikið af smáfiski í þessu, þetta var
hálfgert rusl satt að segja. Þarna var nú
samt að veiðum allstór floti togara og
hafði verið um hríð.
Ég lét loka svæðinu, en þá lágu þeir
á línunni og héldu áfram að toga í
sama ruslinu.
Þetta eru kolvitlausir menn. Ég veit
ekki hvað þeir voru lengi búnir að vera
í þessari veislu, en svona framferði er
glæpsamlegt.
Ég fór í þetta starf til þess að leggja
mitt af mörkum til þess að bjarga
þorskstofninum, en ég veit ekki hvort
það tókst að bjarga svo miklu. Eftirlitið
hefði þurft að vera skeleggara. Þó
menn létu það ekki uppi þá veit ég að
sumir skipstjórar litu á eftirlitið sem
andstæðinga sína og stunduðu aðrar
veiðislóðir meðan það var um borð."
40 ÆGIR