Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Page 27

löggjafinn lýsi því yfir að markmið hans með bótareglunum sé að tryggja fullar
bætur. Löggjafinn verður í reynd að tryggja fullar bætur með afskiptum sínum.
Það er löggjafanum hins vegar um niegn með setningu fastákveðinnar reikni-
reglu, og verður honum ekki ámælt fyrir það. Ákvörðun um bótafjárhæð í þessu
efni er einfaldlega ekki fallin til lögbindingar. Löggjafinn getur hins vegar sett
ákvæði um lágmarksbætur.
Sönnunarbyrði fyrir því, að viðleitni löggjafans til þess að tryggja fullar
bætur hafi tekizt, verður að leggja á þá, sem því halda fram, þar á meðal á ís-
lenzka ríkið, sem var einn vamaraðila í máli Andrésar Andréssonar. Sú sönnun
tókst ekki, eins og raunar er viðurkennt í dómi Hæstaréttar. Það var ekki sannað
í málinu, að reikniregla 6. gr. skaðabótalaganna tryggði tjónþola fullar bætur
fyrir örorkutjón hans. Rétturinn fór hins vegar þá leið að leggja sönnunarbyrð-
ina á tjónþolann og sagði ekki hafa verið sýnt fram á það í málinu, að lögin hafi
ekki getað þjónað því markmiði að tryggja fullar bætur.
Þær röksemdir, sem sérstaklega voru færðar fram til réttlætingar reglu 6. gr.
skaðabótalaganna um hámark örorkutjónsbóta (einföldun og að forðast sveiflur
á bótafjárhæðum vegna vaxtabreytinga) verða ekki taldar haldbærar eða mál-
efnalegar í þessu sambandi, þó að sá tilgangur geti í sjálfu sér verið fram-
bærilegur í öðru sambandi. Hið sama gildir um þær röksemdir, sem að öðru
leyti voru færðar fram fyrir lögfestingu skaðabótalaganna, svo sem skjótari og
ódýrari málsmeðferð, hagræðing, samræmi í bótaákvörðunum og jafnræði.
Eignarréttarákvæði stjómarskrárinnar er ekki ætlað að tryggja þessi atriði. Það
eru fullar bætur til tjónþola, sem stjómarskrárákvæðinu er ætlað að tryggja sam-
kvæmt bemm orðum sínum, annað ekki. Er ekki unnt að fallast á, að leyfilegt
sé að fóma því markmiði eða stefna því markmiði í hættu fyrir önnur markmið.
Hér er því ekki haldið fram, að reglur núverandi skaðabótalaga um ákvörðun
bóta fyrir fjártjón vegna varanlegrar örorku leiði aldrei til fullra bóta. Að sjálf-
sögðu getur verið, að reglur þeirra leiði í einhverjum tilvikum til fullra bóta. Því
er heldur ekki haldið fram, að með fyrri dómvenju hafi verið fundið hið end-
anlega réttlæti við ákvörðun fullra bóta fyrir örorku. Svo var að sjálfsögðu ekki.
Báðar leiðimar em ófullkomnar, og vel getur verið, að einhver enn önnur leið
sé rökréttari. í því sambandi, sem hér um ræðir, er það aukaatriði. Aðalatriðið
er, að ekki sé viðurkennd skerðing á svigrúmi dómstóla til mats á því í hverju
einstöku tilviki, hvemig bezt verði tryggð virkni hins stjómarskrárvarða réttar
tjónþola til fullra bóta. Það er engin önnur aðferð en túlkun dómstóla á ákvæði
stjómarskrárinnar með hliðsjón af þrautreyndum reglum skaðabótaréttarins,
sem kemst nær því að tryggja fullar bætur í hinum margbreytilegu tjónatilvik-
um, sem upp koma.
93