Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Qupperneq 50

í vöm sinni fyrir EFTA-dómstólnum vísaði íslenska ríkið til beggja þessara
liða sem heimild fyrir þeirri reglu íslenskra laga að systkini eiganda verulegs
hlutafjár í gjaldþrota fyrirtæki eigi ekki rétt á greiðslu frá ábyrgðasjóði launa.
Við mat á réttmæti þeirra sjónarmiða vísaði EFTA-dómstóllinn til fyrra álits í
máli Samuelsson4 og benti á að 10. gr. tilskipunarinnar yrði að túlka þröngt eins
og önnur ákvæði sem heimila ríkjum að grípa til ráðstafana sem víkja frá
meginreglum tilskipunar einstaklingum í óhag. Þess yrði einnig að krefjast að
allar ráðstafanir sem gripið yrði til á grundvelli greinarinnar hefðu þýðingu fyrir
það markmið sem stefnt væri að og að hófs væri gætt. Ríki sem bæri fyrir sig
undanþágur samkvæmt greininni yrði að sýna fram á að þessum skilyrðum væri
fullnægt.
Skemmst er frá því að segja að það tilvik sem til umfjöllunar var stóðst ekki
prófið. Var ekki fallist á það að sú ráðstöfun að útiloka þá launþega frá greiðslu
úr ábyrgðasjóði launa, sem eru skyldmenni eiganda verulegs hlutafjár gjald-
þrota fyrirtækis, án tillits til aðstæðna í hverju máli, væri nauðsynleg til að
markmiðum a- og b-liða greinarinnar væri náð. Af þeim sökum var talið að
undanþágur frá greiðsluskyldu vegna atvika eða aðstæðna af þeim toga sem á
reyndi í málinu væru almennt ekki heimilar.
Niðurstaða EFTA-dómstólsins að því er fyrri spumingu Héraðsdóms
Reykjavíkur varðaði var því sú að tilskipun nr. 80/987 yrði að skýra á þann veg
að það væri andstætt henni að á Islandi væm í gildi lagaákvæði sem útiloka
launþega sem er systkini eiganda 40% hlutar í gjaldþrota fyrirtæki sem laun-
þeginn vann hjá frá þeirri greiðsluábyrgð sem mælt er fyrir um í 3. gr. tilskip-
unarinnar vegna þessa skyldleika.
2.3.2 Síðari spurning
Eins og getið var um í upphafi komst EFTA-dómstóllinn að þeirri niðurstöðu
að regla um skaðabótaskyldu aðildarríkja væri ein af meginreglum EES-samn-
ingsins. Því til stuðnings vísaði dómstóllinn til yfirlýsts tilgangs EES-samn-
ingsins og uppbyggingar hans. Lögð var áhersla á að eitt af meginmarkmiðum
samningsins væri að mynda einsleitt Evrópskt efnahagssvæði sem annars vegar
skyldi náð með efnisákvæðum samhljóða efnisákvæðum Rómarsáttmálans á
þeim sviðum sem EES-samningurinn nær til og hins vegar með margbrotnu
kerfi sem tryggja ætti einsleita túlkun og beitingu fyrmefndra efnisreglna. Þá
vék dómstóllinn að því að annað mikilvægt markmið EES-samningsins væri að
tryggja einstaklingum og aðilum í atvinnurekstri jafnræði og jöfn sam-
keppnisskilyrði og raunhæfa leið til að fylgja þeim réttindum eftir. Akvæðum
EES-samningsins væri í ríkum mæli ætlað að vera til hagsbóta einstaklingum
og aðilum í atvinnurekstri á öllu Evrópska efnahagssvæðinu. Því ylti fram-
kvæmd samningsins á því að einstaklingar og lögaðilar sem tryggð séu þessi
réttindi geti byggt á þeim. Síðan segir:
4 Mál E-l/95 Ulf Samuelsson gegn Svíþjóð (1994-1995) REC 145.
116