Tímarit lögfræðinga - 01.06.1999, Page 69

réttinda sem spretta af EES-samninginum, svo sem með því að tryggja það að
einstaklingur geti leitað réttar síns fyrir dómstóli aðildarríkis.67
7. ER ÍSLENSKA RÍKIÐ SKAÐABÓTASKYLT GAGNVART ERLU
MARÍU SVEINBJÖRNSDÓTTUR Á GRUNDVELLI MEGIN-
REGLU EES- SAMNINGSINS UM SKAÐABÓTASKYLDU
SAMNINGSAÐILA?
Að fengnu ráðgefandi áliti EFTA-dómstólsins kvað Héraðsdómur Reykja-
víkur hinn 18. mars sl. upp dóm í máli Erlu Maríu Sveinbjömsdóttur gegn ís-
lenska ríkinu. Segja má að forsendur dómsins byggi að mestu leyti á túlkun
EFTA-dómstólsins á ákvæðum tilskipunar nr. 80/987. Með þær skýringar í huga
taldi héraðsdómur að byggja yrði á því að stefnandi ætti samkvæmt tilskipuninni
rétt á því að íslenska ríkið tryggði honum greiðslu á óinnheimtum vinnulauna-
kröfum við gjaldþrot vinnuveitandans. Að mati dómsins stóðu íslensk lög því í
vegi að stefnandi fengi notið réttar síns samkvæmt tilskipun nr. 80/987. íslenska
rfkið hafði vanrækt þá skyldu sína samkvæmt EES-samningnum, að breyta ís-
lenskum lögum á þann hátt að þau stæðu ekki í vegi fyrir því að menn gætu notið
þess réttar sem tilskipunin veitti, eða reyna að öðrum kosti að fá sett í tilskipunina
undantekningarákvæði sem gerði lagabreytingu óþarfa. Þá taldi dómurinn að
vanræksla ríkisins hefði leitt til tjóns fyrir stefnanda.
Við mat á því úrlausnarefni hvort stefnandi ætti bótakröfu á hendur ríkinu
rakti héraðsdómur fyrst þau sjónarmið sem EFTA-dómstóllinn hafði fært fram
til grundvallar þeirri niðurstöðu að skaðabótaskylda samningsaðila væri hluti af
EES-samningnum. Jafnframt var vísað til álitsins urn skilyrði skaðabótaskyld-
unnar og verður af forsendum dómsins ráðið að hann hafi litið svo á að skil-
yrðin um rétt einstaklinga og orsakasamband væru uppfyllt. Við mat á því hvort
vanefndin væri nægilega alvarleg segir meðal annars í dóminum að ekki sé
upplýst hvemig á því standi að lögum nr. 53/1993 var ekki breytt til samræmis
við tilskipunina eða undanþágu óskað frá henni. Ekkert var talið benda til þess
að um beinan ásetning hafi verið að ræða. Síðar segir:
Um er að ræða einfaldan og auðskilinn lagatexta. Mátti vera tiltölulega auðvelt að sjá
að samkvæmt honum var ákveðinn hópur launþega, sem naut réttar samkvæmt til-
skipun EBE, útilokaður frá greiðslum úr Ábyrgðasjóði launa. Hvort heldur var um
lögvillu að ræða eða það gáleysi að skoða ekki íslensk lög svo rækilega að rétt nið-
urstaða yrði fundin þá er álit dómsins að báðar ástæðurnar séu, eins og hér háttar, í
raun alvarlegt gáleysi, sem leiði hvor um sig til þess að skilyrði bótaskyldu séu fyrir
hendi að þessu leyti.
Niðurstaða dómsins var sú að íslenska ríkinu var skylt að bæta stefnanda það
67 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu gæti komið til skoðunar í þessu sambandi, sbr. að EB-rétti
mál 222/86 Heylens [1987] ECR 4097. Sjá vangaveltur um stöðu mannréttindareglna innan réttar-
kerfis EES, Stefán Má Stefánsson, bls. 37-39.
135