Ægir - 01.06.1999, Qupperneq 5

Pétur Bjarnason, framkvœmdastjóri Fiskifélags Islands:
Slagsíða
á umræðunni
yrir skömmu kom til mín
ungur norskur háskólastúd-
ent til að spyrja nokkurra
spurninga um fiskveiðar og
umhverfismál. Þessar
spurningar vom liður í evrópskri rann-
sókn á viðhorfi þátttakenda í sjávarút-
vegi hinna mismunandi landa til auð-
lindanýtingar og umhverfismála, að
því mér skildist. Spurningarnar vom
staðlaðar og fólu í sér fullyrðingu um
ákveðna umhverfisþætti og síðan var
spurt hvernig viðkomandi vildi bregð-
ast við því ástandi, sem í spurning-
unni fólst.
Fyrsta spurningin fjallaði um
hvemig ég vildi bregðast við því alvar-
lega ástandi að 70% af fiskistofnum
jarðar væm fullnýttir eða ofnýttir
samkvæmt áliti FAO. Ég spurði á móti
hvort stúdentinn áttaði sig á að þessi
framsetning væri í raun fölsun á nið-
urstöðum FAO, sem kváðu á um að
44% af fiskistofnum væru fullnýtt og
16% ofnýtt. Þessu hafði hann áður
heyrt haldið fram en ekki fyrr en hann
kom hingað til lands vegna þessarar
könnunar. Viðkomandi stúdent er frá
Norður-Noregi og stundar, að því mér
skildist, framhaldsnám í félagsfræði.
Þessi litla dæmisaga segir ýmislegt
um þá stöðu, sem umræðan um um-
hverfismál er í. Fyrir okkur, sem lifum
á því að nýta auðlindir sjávar, hlýtur
það að vera markmið að fullnýta
hvern fiskistofn, og stjórnkerfi fisk-
veiða sem ekki nær því markmiði -
með eðlilegum varfæmissjónarmiðum
Leiðari
að leiðarljósi - er að okkar mati mis-
heppnað. Við okkar aðstæður, þar sem
velferð byggist á að nýta til fullnustu
auðlindir sem við ráðum yfir, er ekkert
annað ásættanlegt. Sjónarmið heims-
byggðarinnar, þar sem alvarlegasti
vandi mannkyns er að tryggja aðgang
að matvælum, hljóta að eiga að bein-
ast í sama farveg. Engu að síður virðist
það sjónarmið uppi - og er haldið á
lofti gagnrýnislaust af menntuðum
einstaklingum sem alast upp þar sem
sjávarútvegur er mikilvæg atvinnu-
grein - að fullnýting fiskistofna sé
jafngild ofnýtingu þeirra. í mínum
huga segir þessi litla dæmisaga okkur
að við, sem lítum á auðlindir sjávar út
frá sjónarmiði náttúrunýtingar en ekki
eingöngu náttúrverndar, þurfum að
koma okkar sjónarmiðum betur á
framfæri en við gerum.
í umræðum um ástand umhverfis-
mála og hvernig málflutningi er hátt-
SAMLEIÐ MEÐ ÍSLENSKUM SJÁVARÚTVEGI
að á þeim vettvangi sagði mér kunn-
ugur maður nýlega að í Bandaríkjun-
um stæði 99% fólks nákvæmlega á
sama um umhverfismál. Það eina pró-
sent sem myndaði sér skoðun væri
hins vegar hávær hópur, sem ekki
skirrtist við að beita hvaða meðölum
sem væri.
Samtök umhverfissinna em misjöfn
og fráleitt að setja þau undir einn hatt.
í umræðum um þessi mál á Fiskiþingi
s.l. haust kom það fram í samantekt í
þinglok að íslenskur sjávarútvegur vill
setja skýrar línur um hvers konar um-
hverfissamtökum hann vill vinna
með. Kröfur um að viðkomandi sam-
tök hafi nýtingu náttúruauðiinda að
leiðarljósi og að uppbygging þeirra sé
lýðræðisleg vom taldar sjálfsagðar.
Hvaða skoðun svo sem menn hafa á
nýtingu auðlinda heimsins, samstarfi
við umhverfisverndarsamtök eða
ástandi fiskstofna í heimshöfunum er
ljóst að sjávarútvegur um allan heim
þarf að taka virkan þátt í umræðunni
og höfða til þeirra sem horfa á náttúr-
una út frá sjónarmiði nýtingar. Það er
jafn sönn framsetning á niðurstöðum
FAO og sú sem að framan er greind að
segja að 84% af fiskistofnun heimsins
sé fullnýtt eða vanýtt. Vitaskuld þarf
að hyggja að úrbótum þegar auðlindir
em ofnýttar og undan þeirri ábyrgð
má ekki víkjast. Hins vegar má sjávar-
útvegurinn heldur ekki víkjast undan
þeirri ábyrgð að lagfæra þá slagsíðu á
umræðunni sem augljóslega er.
mir 5