Ægir - 01.07.2000, Side 6
Pétur Bjarnason,
framkvæmdastjóri
Fiskifélags íslands
Frjáls félagasamtök
og sjávarútvegur
Áhrif svokallaðra frjálsra félagasamtaka - Non Govern-
mental Organisations, eða NGO á ensku, hafa aukist
mikið í alþjóðasamfélaginu undanfarna áratugi. Sam-
tök af þessu tagi fá í mörgum tilfellum að sitja alþjóð-
lega fundi sem fjalla um málefni, sem viðkomandi
samtök láta til sín taka. Oft hafa þessi samtök málfrelsi
á slíkum fundum og oftar en ekki eru áhrif þeirra veru-
leg. Flest samtök af þessu tagi starfa á sviði náttúru-
verndar og sum þeirra láta fiskveiðar og nýtingu sjáv-
arafla sig miklu varða.
Fiskifélag Islands er fyrir hönd íslensks sjávarútvegs
félagi í alþjóðlegum samtökum fiskifélaga, Inter-
national Coalition of Fisheries Assosiations, skamm-
stafað ICFA. ICFA eru í eðli sínu NGO samtök og láta
til sín taka á þeim alþjóðlegu fundum þar sem fjallað
er um sjávarútvegsmál. Innan ICFA starfa landsfélög
fiskveiðiþjóða, sem veiða upp undir 70% af heimsafl-
anum. ICFA er eitt af fáum alþjóðlegum NGO sam-
tökum sem starfa í þágu nýtingar sjávarafla, þótt sam-
tökin leggi að sjálfsögðu áherslu á hófsama nýtingu
þeirra í anda sjálfbærrar þróunar.
Aðalfundur ICFA var haldinn í síðasta mánuði og á
fundinum voru líflegar umræður. Fjallað var um al-
þjóðlegar stofnanir og samþykktir sem skipta sjávarút-
veg máli. Samþykktar voru ályktanir varðandi mál sem
ofarlega eru á baugi. Heimasíða ICFA er
http://www.icfa.net/ og þar geta áhugasamir fengið
frekari upplýsingar um samtökin og aðalfundinn.
Sjávarútvegur er mikilvægur á Islandi og allir máls-
metandi menn innan og utan stjórnmálanna þekkja til
hans og hafa myndað sér skoðanir á þörfum og þýðingu
hans. Þessu er ekki alls staðar þannig varið. Danskur
þingmaður sagði mér eitt sinn að á danska þinginu
væru sennilega aðeins 8 til 10 þingmenn sem létu sig
sjávarútveg einhverju varða. Mér er sagt að ástandið sé
enn óhagstæðara á Bandaríkjaþingi og víðast annars
staðar er sömu sögu að segja. Slíkt ástand býður upp á
aðstæður þar sem hagsmunum sjávarútvegs er fórnað á
kostnað annarra hagsmuna, sem liggja nær áhugasviði
þingmanna. Þannig upplýsti t.d. bandaríski fulitrúinn
á ICFA fundinum að áhrif sportveiðimanna þar í landi
væru að aukast verulega og að þeir vildu í auknum
mæli stugga við hefðbundnum veiðum til þess að
skapa sér betri aðstöðu. Sportveiðimenn í Bandarfkj-
unum stunda sínar veiðar m.a. á stórum skipum og oft
úti á rúmsjó og þeir reka hagsmunasamtök sem hafa
fimm sinnum fleira starfsfólki á að skipa en samtök
innan sjávarútvegs þar í landi.
Fiskveiðar, vinnsla og sala sjávarafurða eru í vaxandi
mæli háð alþjóðlegum reglum, skráðum og óskráðum,
sem markast af þeim skilningi og því viðhorfi sem rík-
ir í garð sjávarútvegs. Því er ekki að leyna að sjávarút-
vegur á undir högg að sækja á þessu sviði. Fjölmiðlar
sýna sjávarútvegi oftast í neikvæðu og ósanngjörnu
Ijósi mengunar, ofveiði og brottkasts afla og skapa
þannig hæpna ímynd greinarinnar hjá almenningi.
Þótt finna megi dæmi sem styðja þessa neikvæðu
ímynd er því þó sem betur fer þannig varið að mikill
meirihluti fiskveiða er stundaður í góðri sátt við um-
hverfi sitt.
Frjáls félagasamtök gegna, eins og áður sagði, veiga-
miklu hlutverki í mótun alþjóðlegra reglna og alþjóð-
legs viðhorfs til sjávarútvegs. Það er í sjálfu sér óþarfi
að amast við þeirri þróun. Miklu frekar þarf sjávarút-
vegurinn að taka þátt í og tryggja að sjónarmið hans
séu kunn, þegar leikreglurnar eru mótaðar. Jafnframt
er það mikið verk og mikilvægt að auka skilning á
gildi sjávarútvegs og stuðning við þarfir hans meðal
stjórnmálamanna og annarra áhrifamanna um allan
heim. Þátttaka íslensks sjávaútvegs í gegnum Fiskifé-
lag Islands í ICFA er liður í slíkri viðleitni.