Ægir - 01.07.2000, Blaðsíða 40

UMHVERFISMÁL
Er veríð að ógna tegund-
unum eða sannleikanum?
Árlega deyja nálega 40.000 lífverur út. 109 á
degi hverjum. Ein tegund deyr út áður en þú
verður búinn að lesa þessa grein. Þessu hefur
verið haldið að okkur frá því bók Norman
Myers „Hin sökkvandi örk" kom út árið 1979.
Þessari tölu var dreift til milljóna fólks með
Global 2000, hinni opinberu bandarísku um-
hverfisskýrslu. Síðan þá hefur þessi tala verið
hluti af sameiginlegri vitneskju okkar. Varafor-
seti Bandaríkjanna, A1 Gore, endurtekur í bók
sinni töluna um 40.000 tegundir á ári og al-
þýðuvísindatímaritið Discover bætti við að
meira en helmingur allra tegunda muni deyja
út á þeirri öld sem nú gengur í garð.
Fullyrðingin um fjöldadauða teg-
undanna hefur verið endurtekin
óendanlega oft. Það er aðeins eitt
lítið vandamál tengt þeirri full-
yrðingu. Hún er ósönn.
Það er mikilvægt að þekkja
söguna að baki þessari lífsseigu
tölu. Hún sýnir að ágiskun um
útrýmingu 25-50% allra lífvera á
jörðinni á æviskeiði okkar hefur
fleytt verndun tegundanna hátt á
forgangslista okkar. I því fellst
baráttan fyrir verndun regnskóg-
anna, að tryggja öryggi líffræði-
legra mikilvægra svæða og að
tryggja líffræðingum fjárveiting-
ar. Slík áhrif hefði raunsærri
ágiskun um 0,7% útrýmingu líf-
vera næstu 50 ár ekki haft.
Við höfum enn tæplega næga
vitneskju um hve margar tegund-
ir lifa á jörðinni. Þær ágiskanir
sem fram hafa komið sveiflast allt
frá 2 til 80 milljóna. Það hefur að-
eins tekist að telja nálega 1,5
milljónir tegunda, eins og fram
kemur í töflu 1. Lang stærstur
hluti þeirra tilheyrir hryggleys-
ingjum, eins og bjöllum, maur-
um, flugum og ormum, ásamt
þörungum, sveppum, bakteríum
og veirum.
Við þekkjum flest spendýr og
fugla - þau eru stór og auðþekkj-
anleg. Hins vegar er erfitt að fá yf-
irsýn yfir hin mörgu smádýr og
sjálfsagt hefur ekki verið eins vel
staðið að því að lýsa þeim.
I náttúrunni gerist það stöðugt
að tegundir deyja út í harðri sam-
keppni við aðrar tegundir. Síðustu
500 milljónir ára hafa líklega
99,9% allra dýra- og jurtategunda
dáið út. Ef til eru 1,5 milljónir
tegunda má álíta eðlilegt að tvær
tegundir deyi út á ári.1
Tafla 1 sýnir einnig að rétt tæp-
lega tvær tegundir hafa dáið út ár-
lega frá árinu 1600. Það virðist
eins og tegundir hafi dáið út sam-
kvæmt eðlilegri tíðni, en að sjálf-
sögðu er ekki vitað um allar út-
dauðar tegundir.
Tölur og ágiskanir
Upphafleg ágiskun um 40.000
tegundir á ári kom frá Myers árið
1979- Sé litið til baka, og rök-
semdir hans skoðaðar, verður
maður orðlaus. Hann setur fram
heimildalaust, á sama hátt og
áður, að fram til ársins 1900 hafi
ein tegund dáið út fjórða hvert ár
en síðan hafi ein tegund dáið út á
ári.
Síðan vitnar Myers x ráðstefnu
sem haldin var árið 1974, þar sem
kom fram „áræðin ágiskun" um
að tíðni tegunda sem deyja út
gæti nú verið komin í 100 á ári.
Þessi tala tekur þó ekki aðeins til
spendýra og fugla heldur til allra
dýra. Meginrök hans hljóða svo:
„Jafnvel þessi tala virðist vera of
lág. Gefum okkur (vegna skógar-
höggs í hitabeltinu), að síðstu 25
ár 20. aldarinnar hafi fjöldi út-
dauðra tegunda verið 1 milljón -
sem er langt frá því að vera
ósennilegt. Á 25 árum mundi
tíðni útdauðra tegunda að meðal-
tali verða 40.000 tegundir á ári,
eða um það bil 100 tegundir á
dag.“
Þetta eru rök Myers. Ef við gef-
um okkur að 1 milljón tegunda
deyi út á 25 árum þá deyja 40.000
tegundir út á ári. Fullkomin
hring-röksemdarfærsla. Ef maður
gefur sér 40.000 þá fær maður út
40.000.
Maður veigrar sér við að trúa að
þetta séu einu rökin, en í bók
Myers eru ekki önnur rök sett
fram og engar tilvísanir.
Takið eftir hve mjög fullyrðing
Myers um 40.000 tegundir víkur