Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2009, Blaðsíða 19

styrkir stöðu háskólans sem alþjóðlega viðurkennds rannsóknaháskóla og gerir
honum kleift að sinna hlutverki sínu sem æðsta menntastofnun þjóðarinnar. Öflugur
rannsóknaháskóli er frumskityrði þess að ísland standist öðrum snúning í vísindum.
nýsköpun. atvinnuþróun og menningu innan þekkingarsamfélags þjóðanna.
Forsenda uppbyggingar doktorsnáms eru öftugir styrktarsjóðir sem gera
framhaldsnemum kleift að hetga sig námi sínu. Tímamót urðu í þessu efni árið 2005
þegar ákveðið var að úthluta úr Háskólasjóði Eimskipafélags Islands. en sjóðurinn
var stofnaður árið 1964 með gjöf frá Vestur-íslendingum. Frá því fyrst var úthlutað úr
sjóðnum árið 2006 hafa 53 doktorsnemar hlotið styrk og hefur námsárangur þeirra
sannartega staðist væntingar. Þá hafa fjölmargir doktorsnemar htotið styrki úr
öðrum innlendum og erlendum samkeppnissjóðum.
Aðstaða fyrir doktorsnema hefur einnig tekið stakkaskiptum á síðustu árum. I því
sambandi ber sérstaktega að geta þess áfanga sem náðist þegar nýjustu byggingar
Háskóta ístands. Háskólatorg og Gimli. voru vígðar 1. desember 2007. Þar hefur stór
hópur doktorsnema fasta vinnuaðstöðu. Háskóli ístands hefur ennfremur unnið
markvisst að því að treysta fagtega umgjörð doktorsnámsins. Árið 2004 voru
skitgreind formleg viðmið og kröfur um gæði doktorsnáms við skólann og í byrjun
árs 2009 tók til starfa sérstök Miðstöð framhaidsnáms sem hefur það hlutverk að
fylgja eftir faglegum kröfum og tryggja gæði námsins.
32 doktorsvamir árið 2009
Á árinu 2009 fóru fram 32 doktorsvamir við Háskóla íslands og hafa þær atdrei verið
fleiri. Skiptust doktorsvamimar þannig eftir fræðasviðum að 14 vamir fóru fram frá
Heilbrigðisvísindasviði. fjórarfrá Hugvísindasviði. fimm frá Félagsvísindasviði. ein
frá Menntavísindasviði og átta frá Verkfræði- og náttúruvísindasviði.
Miðað við fjölda doktorsnema og öflugt styrkja- og stuðningskerfi við þennan hóp
má búast við að markmiði Stefnu Háskóla Islands 2006-2011 um fimmfötdun fjölda
brautskráðra doktora á gildistíma stefnunnar nái fram að ganga. Fjötdi doktorsnema
og doktora er mikilvægur árangursvísir fyrir rannsóknaháskóla og mikill styrkur
fyrir atvinnulíf þjóðarinnar.
Á árinu var fyrirkomulagi doktorsvama breytt þannig að eftirleiðis fara þær fram frá
fræðasviðum og deildum. Jafnframt var aðstaða til doktorsvama bætt með því að
sérstakt herbergi var innréttað í þessu skyni í Aðalbyggingu. Einnig samþykkti
háskólaráð formleg viðmið fyrir veitingu heiðursdoktorsnafnbóta og endurskoðaði
verkferla við framkvæmd þeirra.
Miðstöð framhaldsnáms
Áfram var haldið uppbyggingu Miðstöðvar framhatdsnáms (e. Graduate School) við
Háskóla Islands. Miðstöðin var sett á laggimar í kjölfar setningar Stefnu Háskóla
íslands 2006-2011 og er hlutverk hennar að hafa umsjón með og fylgja eftir
samræmdum viðmiðum og kröfum um gæði framhatdsnáms við Háskóla Islands.
Nánar er fjallað um Miðstöð doktorsnáms aftar í þessari bók.
Nýsköpun
Háskóti (slands teggur mikla áherstu á nýsköpunarverkefni á öllum sviðum vísinda
°g fræða innan skótans. Markmiðið er að skólinn geti ungað út hugmyndum, verk-
efnum og sprotafyrirtækjum sem verði nýr þáttur í atvinnulífinu. Tit að þetta gerist
rnun skólinn styrkja enn umgjörð nýsköpunarverkefna til að hraða þróun þeirra og
auka líkur á að þau verði að fullburða fyrirtækjum sem láti að sér kveða í atvinnulífi
og verðmætaskapandi starfsemi. Á sínum tíma varð stórfyrirtækið Marel til sem
ofsprengi rannsóknaverkefnis innan Raunvísindastofnunar Háskóla Islands. Fólk
sem þekkti til í fiskvinnslu og nemendur og kennarar í eðlisfræði. verkfræði og
tölvutækni tóku höndum saman og samræða þessa fólks gat af sér hugmynd sem á
endanum varð að stóru alþjóðlegu fyrirtæki.
Nýleg sprotafyrirtæki byggð á rannsóknum við Háskóla íslands
Mikil gróska hefur verið í nýsköpun við háskólann og voru m.a. stofnuð fjölmörg ný
sprotafyrirtæki á síðustu árum:
* Akthelia Þharmaceuticals - þróun sýklalyfja af nýrri gerð sem örva myndun
bakteríudrepandi peptíða í líkamanum.
* Atfertisgreining - THEME-hugbúnaðurinn. Greining á einstökum atriðum í
mannlegri hegðun með tölvuupptökutækni.
* Akthelia ehf. - þróun lyfja gegn bakteríusýkingum. Lyf þessi verka á annan hátt
en hefðbundin sýklalyf og eru þess eðlis að þau má markaðssetja á mun styttri
17