Melkorka - 01.12.1944, Blaðsíða 19

um. Nú leggja að vísu flestar konur börn sín á
brjóst, sem það geta og mega heilsunnar vegna,
en ekki má mikið út af bera til að gamla vitleysan
um óhollustu konumjólkur skjóti upp kollinum,
og fjöldi kvenna 20. aldarinnar hættir við brjóst-
ið að ófyrirsynju, telur brjóstamjólkina óheil-
næmari en svonefnda samsölumjólk, sem þær þó
eru sí nöldrandi um að sé bæði óhrein og súrhætt.
Sannleikurinn er líka sá, að þó samsölumjólkin sé
notuð sem barnamjólk, þá á hún því miður hvorki
það nafn né hlutverk skilið. Jón Pétursson, sem
var einn þeirra, er trúði á þátt brjóstamjólkur-
innar í ginklofanum og hélt mjög af kúamjólk til
ungbarnaeldis, segir þó: „Nauðsynlegt er að gefa
barninu að drekka á vissum tímum, en aldrei of
oft og sízt á nóttunni. Ollum ber að varast að gefa
barninu að drekka í hvert sinn og það hrín, og
vita skulu mæðurnar það, að barnið grætur
sjaldnar af svengd heldur en af kvölum þeim, sem
þau fá um sig af of mikilli mjólkurdrykkju.“
Þessi orð, sem skrifuð eru fyrir um 150 árum
síðan, eru tímabær enn.
Aður en ég skil alveg við lækningabókina
gömlu, get ég ekki stillt mig um að hafa yfir
niðurlagsorð Sveins Pálssonar. Þau eru þessi:
„Ó, —■ — — að mæður vildu læra að elska með
skynsemi, elska ekki einungis með orði og tungu,
heldur verki og sannleika.“ Þessi orð eru einnig
tímabær í dag, rúmum 100 árum eftir að þau eru
skrifuð.
Hvorum tveggja, stjórnarvöldum og öllum al-
menningi, hefur veitzt afar erfitt að tileinka sér
fullan skilning á nýtízku barnaheilsufræði, á list-
inni að lengja lífið, skilning á því, að öll farsæld
og velferð þjóðfélagsheildarinnar hyggist fyrst og
fremst á vellíðan einstaklinganna, á andlegri og
líkamlegri heilbrigði þeirra, en grundvöllurinn er
einmitt lagður eða eyðilagður á fyrstu bernsku.
Því fer fjarri, að börn þau, sem fullburða eru
fædd af heilbrigðum konum í góðu eldi, séu í
upphafi veikbyggð og mótstöðulítil gagnvart sjúk-
dómum. En reynslan er því miður allt of oft sú,
að eftir örfáa mánuði eða jafnvel vikur er líkams-
ástand barnsins, sem heilbrigt var fætt, orðið svo
spillt, að raun og skömm er að. Það er með van-
eldis- og ofeldiskvilla, meltingarveikindi, eitla-
þrota og eitlaauka, sí kvefað, lundillt og óþægt.
Það tekur hvern kvillan á fætur öðrum, því ein
veikin býður bókstaflega annarri heim, þegar
líkamsfarið er óhraust. Ástand þetta stafar stund-
urn af farsóttum, en oftar af alrangri meðferð
barnsins og illum húsakynnum þess, en þráfald-
lega af öllu þessu sameiginlega. Viljann til að
veita barninu þá beztu umönnun og aðhlynningu,
sem kostur er á, vantar sjaldan hjá íslenzkum
mæðrum. En velviljinn einn nægir aldrei til að
vinna nokkurt verk vel. Skilnings, þekkingar og
lagni er ekki síður þörf, ef vel á að takast. Þar
á ungbarnagæzla óskilið mál við önnur störf.
Móðurástin ein er aldrei einhlít um að ala upp
hraust og væn börn. Kunni móðirin ekki skil á
ungbarnameðferð, er það hending ein, sem ræð-
ur, hvort barnið heldur lífi eða ekki. En ekki
nægir það eitt, að barnið lifi. Gæfa og gjörfu-
leiki er markið, sem stefna ber að. Því fyrst og
fremst þörfnumst við góðra manna, en þar næst
fleiri manna. Hafi móðirin ekki lag eða skilning
á sköpun skapgerðar, né þekkingu á þörfum
barnsins og þroskaleiðum, er það einnig undir
hælinn lagt, hvort útkoman ekki verður vanheill
og vansæll vandræðamaður, erfiður í umgengni,
sjálfum sér ónógur, en öðrum til byrði og leið-
inda, og það alveg jafnt, þó ekkert skorti á ást
frá móðurinnar hálfu, nema síður sé.
Þegar barnið veikist, vill móðirin allt fyrir það
gera og hlynnir að því af beztu getu. Barna-
hjúkrun er vandasamt starf, en oft kann móðirin
ekki að fara með heilbrigt barn og þaðan af síður
kann hún að hjúkra sjúku barni, sem varla er
von, hún hefur ekkert ,til þess lært. Þegar hvort
tveggja brestur, þekking og skilning, eins og þrá-
faldlega kemur fyrir, er afleiðingin fum og fálm,
einmitt þegar stilling og stefnufesta er barninu
lífsnauðsyn. Vankunnáttan veldur því, að móður-
inni, sem ekki skilur, hvað barninu er hollast og
hentast, hættir mjög til talhlýðni við ódómbæra,
en afskiptasama ættingja og granna, sem með
fífldirfsku fávísinnar fullyrða hverja firruna ann-
arri verri, barninu til baga og heilsuspillis. Þá
ber og að gæta þess, að auk hjúkrunarstarfsins
verður konan undantekningarlítið að sinna ótal
öðrum störfum, óskyldum og ósamrýmanlegum.
MELKORKA
49