Heilbrigðismál - 01.03.1995, Blaðsíða 15

Sigfús Eymundsson (Þjóðminjasafnið)
í minningu Þórarins Guðnasonar
Einn af ritfærustu mönnum í læknastétt, Þórarinn
Guðnason, lést um miðjan febrúar, rúmlega áttræð-
ur. Lesendur Heilbrigðismála hafa undanfarin tvö
ár notið fróðlegra þátta hans um íslenska land-
lækna og hér birtist enn einn þáttur sem Þórarinn
hafði lokið við þegar hann féll skyndilega frá. Sam-
starfið við Þórarin var sérstaklega ánægjulegt.
Hann vann þessa þætti af mikilli natni, aflaði víða
heimilda og kannaði þær rækilega. Ekkert var af-
greitt án skoðunar. Þórarinn hafði víðtæka þekk-
ingu á sögu læknisfræðinnar en fylgdist einnig með
framförum á þessu sviði af áhuga.
Eins og fram kom í stuttu viðtali við Þórarin í
Heilbrigðismálum fyrir þremur árum hóf hann
þýðingar á skólaárum sínum og er óhætt að segja
að hann hafi verið mikils metinn á því sviði ekki
síður en í ævistarfi sínu, skurðlækningum. Þegar
hami lét af störfum fyrir aldurs sakir fékk hann
betra tóm til ritstarfa en áður, bæði við að þýða og
frumsemja. Hann var gott dæmi um mann sem
hafði nóg að sýsla á svonefndum efri árum og hann
naut óskertra andlegra krafta til æviloka. Síðasta
daginn sem hann lifði lágu leiðir okkar enn saman
og við ræddum um daginn og veginn. Eg dáðist að
því hve vel hann fylgdist með öllu og hve víðsýnn
hann var.
Það var mikill heiður að fá að kynnast Þórarni
Guðnasyni lækni. Blessuð sé minning hans.
Jónas Ragnarsson ritstjóri.
úðarreglur gegn henni" og hlaut
svo almennar viðtökur að hann var
gefinn út að nýju sjö árum síðar.
„Um eðli og heilbrigði mannlegs
líkama" heitir lítil bók sem hann
skrifaði á héraðslæknisárum sínum
og er að meginefni þýdd úr þýsku,
sambland af líffærafræði og lífeðlis-
fræði en krydduð með hollri ráð-
gjöf og viðeigandi bollaleggingum.
„Barnfóstran. Fyrirsögn handa al-
þýðu um rétta meðferð á ungbörn-
um" kom 1888 og „Vasakver handa
kvenmönnum. Nokkrar bendingar
og varúðarreglur um heilsufar
kvenna" tíu árum síðar. Fjöldann
allan af ritgerðum í blöð og tímarit,
íslensk og dönsk, skrifaði hann og
þýddi bækur um ljósmóðurfræði
og einnig um hjálp í viðlögum. Þá
hélt Jónas úti ásamt starfsbræðrum
sínum og samkennurum, Guð-
mundi Magnússyni og Guðmundi
Björnssyni, tímariti um heilbrigðis-
mál sem hlaut nafn lækningagyðj-
unnar í norrænni goðafræði, Eir.
Það kom út árin 1899 og 1900 og var
hátt í 200 blaðsíður hvor árgangur.
í síðasta hefti Eirar skrifaði Jónas
um læknaskipun landsins á 19. öld-
inni og getur þess að greinin sé í
raun framhald ritgerðar sem hann
birti í Tímariti Bókmenntafélagsins
tíu árum áður og fjallaði um þessi
mál allt frá 1760 þegar Bjarni Páls-
son kom til starfa fyrstur land-
lækna. Hann kenndi nokkrum pilt-
um og útskrifaði fjóra lækna, en
eftirmenn hans kenndu fáum og
sumir þeirra engum. í Eirargrein-
inni segir að sögu læknaskipunar á
19. öld mætti skipta í tvö tímabil,
hið fyrra frá 1800 til rúmlega 1860
en síðara eftir það til aldamóta. „Á
fyrra tímabilinu fjölgar læknum
svo að segja ekki neitt; um 1860
byrjar hér aftur læknakennslan og
upp frá því fer að koma skrið á
málið . . . Þessi fjölgun læknanna
stafar auðvitað fyrst og fremst af al-
menningsþörf, en það er innlenda
læknakennslan sem gerir fjölgun-
ina mögulega . . . Síðan lækna-
kennslan byrjaði hjá Hjaltalín (1860)
hafa alls tekið próf hjá honum og
við læknaskólann 49 læknaefni."
Fjórum árum áður en þessi rit-
gerð birtist var í Reykjavík haldinn
fyrsti formlegi læknafundurinn hér
á landi, nánar tiltekið 27.-30. júlí
1896. Aðalhvatamaður og forseti
þessa fundar var dr. Jónassen og
Við kaffidrykkju á heimili Jónas-
ar Jónassen við Lækjargötu, senni-
lega fyrir aldamót. Hann er sjálfur
lengst til vinstri á myndinni en
hægra megin er Bjöm M. Olsen,
síðar fyrsti rektor Háskóla Islands.
HEILBRIGÐISMÁL 1/1995 15