Heilbrigðismál - 01.03.1995, Blaðsíða 32

Hallgrímur Magnússor
Svipmynd frá Röst í Norður-Nor-
egi, en það er einn af stöðunum
sem fjallað er um í greininni.
Heilsugæslustöðin í Leka (mynd-
in til vinstri) er í sama húsi og
hreppsskrifstofurnar. Parna er
einnig félagsmiðstöð.
Heilsugæslustöðin í Fosnes (mynd-
in til hægri) er í hjúkrunarheimili
staðarins.
eða tvo daga, en mjög misjafnt er
hvernig þetta fyrirkomulag nýtist.
Stöðvarnar eru flestar vel búnar
tækjum en það vekur eftirtekt að
röntgentæki er aðeins notað á ein-
um þessara sex staða. Svo virðist
sem heilsugæslulæknar í Noregi
séu almennt hættir að sinna bein-
brotum. Að sögn er skýringin sú að
talsvert stór hluti af kvörtunum
þeim sem frá sjúklingum berast
vegna meintra læknamistaka er
vegna beinbrota. Þykir því vissara
að gert sé að beinbrotum á sjúkra-
húsum þar sem sérfræðingar eru
starfandi. Farsími er alls staðar
mikið notaður svo og bréfasími til
samskipta við lyfjabúðir. Sérstakur
sjúkrabíll er óvíða til og eru þá not-
aðir leigubílar til sjúkraflutninga
eða sjúkrabílar kallaðir til úr ná-
grannabyggðunum.
Starfshættir heilsugæslustöðva í
Noregi eru að nokkru leyti frá-
brugðnir því sem gengur og gerist
hér á landi. A flestum stöðum þar
er læknastofan opin tvo til þrjá
daga í viku, en einungis bráðatil-
fellum sinnt á öðrum tímum. Þann-
ig er þeim verkum sem þola bið
safnað saman og þau afgreidd
tvisvar til þrisvar í viku. Gefur
þetta lækninum svigrúm til nauð-
synlegra stjórnunarstarfa og papp-
írsvinnu, en hann er yfirmaður
heilsugæslustarfsemi og hollustu-
verndar eins og áður sagði. Ung-
barna- og mæðravernd er í hönd-
um hjúkrunarfræðinga í nánu sam-
starfi við lækni. Heimahjúkrun er
yfirleitt starfrækt í tengslum við
hjúkrunar- og elliheimili staðarins.
Vaktþjónusta er mjög mismun-
andi, allt frá því að vera mjög góð,
þar sem læknir er á staðnum allan
sólarhringinn, og yfir í það að íbú-
arnir þurfi að aka í eina klukku-
stund, jafnvel auk ferjusiglingar, ef
leita þarf læknis eftir kiukkan 16 á
daginn. Flutningur bráðveikra
sjúklinga er einnig mjög mismun-
andi. A eyjunum í Lófóten, sem
liggja 70-80 kílómetra undan landi,
eru flestir fluttir með stórum þyrl-
um sem geta flogið í svo til hvaða
veðri sem er. Annars staðar verður
að reiða sig á sjúkrabíl eða leigubíl
ásamt ferju, og getur þá verið mjög
tímafrekt að koma bráðveikum
sjúklingi á sjúkrahús. Þannig búa
íbúar þessara byggðarlaga við mjög
mismunandi mikið öryggi hvað
varðar aðgang að lækni og flutning
á sjúkrahús.
Þeir læknar sem eru á vakt allan
sólarhringinn eiga erfitt með að fá
sig lausa í stuttan tíma eins og einn
eða tvo daga. Auðveldara er að fá
frí í fleiri daga í senn og þá með því
að fá aðstoðarlækna næsta sjúkra-
húss til að leysa sig af. Á þriggja
ára fresti geta læknar sem starfa
einir fengið fjögurra mánaða frí á
fullum launum.
Víðast hvar í litlum einangruð-
um sveitarfélögum hafa læknar
sjaldnast dvalið lengur en í tvö ár
og sum þeirra hafa öðru hvoru ver-
ið læknislaus eða haft allt upp í
sautján afleysingarlækna yfir árið.
Á aðeins einum þessara staða hafði
sami læknir verið lengur en þrjú ár.
Álíka erfiðleikar eru við að fá
hjúkrunarfræðinga. í sumum sveit-
32 heilbrigðismál 1/1995