Heilbrigðismál - 01.03.1995, Blaðsíða 22

sem vekja forvitni og hér er fólk
með menntun og þekkingu til þess
að kljást við þau. Jafnframt komum
við þá að erfiðri spurningu: Eru
þetta ekki viðfangsefni sem bjóðast
líka annars staðar? Þegar svona er
spurt erum við byrjuð að rugla
saman hugtökunum hvers vegna
og til hvers. Ef tilgangur rannsókna
er sá fyrst og fremst að skila sem
mestum niðurstöðum á sem
skemmstum tíma hljótum við að
viðurkenna að Island á ekki mikla
möguleika á að komast á verð-
launapall í slíkum Ólympíuleikum.
En rétt eins og íslendingar hafa
unnið til verðlauna á Ólympíuleik-
um geta þeir og hafa skilað árangri
í heimi vísindanna svo að eftir er
tekið. Samlíkingin við íþróttirnar
nær reyndar lengra í þeim skilningi
að það skiptir máli að vera með á
alþjóðlegum vettvangi en það þýðir
heldur ekkert nema að hafa burði
til þess.
Spurningin um tilgang rann-
sókna verður óneitanlega sérlega
áleitin þegar viðfangsefnið er sjúk-
dómur sem hrjáir marga og vekur
ugg. Því kemst maður ekki hjá því
að spyrja beint: Geta íslendingar
lagt eitthvað af mörkum, sem máli
skiptir, til þeirra rannsókna? Ég
hlýt að svara því játandi, enda
hefði ég ekki annars verið að vinna
við rannsóknir á þessu sviði und-
anfarin sjö ár. En ég hef oft fyllst
efasemdum. Fljótlegt svar, sem oft
er gripið til, er að vísa til þes að ís-
land er kjörinn leikvöllur fyrir far-
aldsfræðinga og má benda á merki-
legar rannsóknir á ættgengi brjósta-
krabbmeins og ættartengslum á
milli krabbameins í brjóstum og
blöðruhálskirtli. Sjúkdómarann-
sóknir á íslandi fara einmitt mjög
oft út í ættfræði og eru núna komn-
ar á svið sameindaerfðafræði með
góðum árangri. En við megum
gæta okkar á því að halda að ætt-
fræðiþekking og aðgangur að fólki
og sýnum skapi íslendingum ein-
stök tækifæri sem hvergi finnist
annars staðar og nægir að benda
þar á umfangsmiklar rannsóknir á
Mormónum.
Ég trúi því samt að með því að
velja verkefni af skynsemi og not-
færa okkur vel þá kosti sem lítið
þjóðfélag og nábýli fólks veitir okk-
ur, svo sem greiðan aðgang að sýn-
um, samvinnuvilja og góðar upp-
lýsingar - og með því að vinna af
alúð og vandvirkni getum við lagt
okkar lóð á vogarskál krabbameins-
rannsókna í heiminum. Til þess
þurfum við tækjabúnað, fúsar
hendur og rekstrarfé. En þá kemur
því miður að því sem greinir að
íþróttir og vísindi á íslandi og það
eru peningar.
Það væri óskandi að unnt yrði að
veita peningum til myndarlegrar
uppbyggingar á krabbameinsrann-
sóknum á íslandi. Þá gætum við
nýtt vel þau góðu viðfangsefni sem
finnast og boðið íslenskum vísinda-
mönnum, þar á meðal þeim sem
eru við framhaldsnám og störf er-
lendis, mannsæmandi aðstöðu til
krabbameinsrannsókna á íslandi.
Helga M. Ögynundsdóttir læknir,
Ph. D., er sérfræðingur í ónæmisfræði.
Hún erforstöðumaður Rannsóknastofu
Krabbameinsfélagsins í sameinda- og
frumulíffræði og dósent við læknadeild
Háskóla íslands. Þessi grein er að
mestu leyti samhljóða grein úr Kím-
blaðinu, blaði líffræðinema við Háskóla
íslands. Helga hefur áður skrifað í
Heilbrigðismál m.a. 1-2/1994 (ásamt
Elínu Ólafsdóttur) um æxlisvísa.
22 HEILBRIGÐISMÁL 1/1995