Samtíðin - 01.12.1934, Blaðsíða 10

SAMTÍÐlM
aðallega síðustu árin (Gallastríð-
ið og Alþjóðamál). Hafa sjóðn-
um stjórnað þeir Freysteinn
Gunnarsson, Páll E. ólason (til
1931), Árni Pálsson (frá 1931),
Einar Ól. Sveinsson (1931—1933)
og Sigurður Nordal (til 1931 og
frá 1933), og verður því ekki
neitað, að það er á árunum 1931
—1933, sem verst hefir farið. Að
vísu hefir altaf verið einn ljóður
á ráði sjóðsstjórnarinnar, — að
starfsemin hefir verið ókerfuð
frá upphafi, og tilviljun handrita-
framboðsins hefir ráðið því hvað
birt hefir verið. Jafnframt hefir
stjórninni ekki lánast að þræða
brautina milli þess, sem fólkið
ætti að lesa og vill lesa. Stjórn
sjóðsins hefði í upphafi átt að
gera áætlun um, hvað gefa ætti
út, til þess að þar væri ekkert
handahóf, heldur væri að almenn-
ingi rétt lcerfuð fræðsla smám
saman, svo að um síðir lægi fyrir
alþýðlegt yfirlit yfir öll fræði frá
sjóðnum.Svipað sjónarmið yrðiað
ráða því, hvernig sjóðurinn byði
fram erlendar og innlendar fagr-
ar bókmentir. Ef það hefði ver-
ið, hefði ekki orðið sá handahófs-
bragur á útgáfubókum sjóðsins
sem er. Þetta lag þyrfti að hafa
framvegis. Það þarf að gefa út
bókaraðir, náttúrufræðiröð, iðn-
i'ræði- og verkfræðiröð, búnaðar-
röð, viðskiftaröð, sagnfræðiröð,
heilsul'ræðiröð, heimspekiröð, bók-
mentaröð, o. s. frv., og þyrfti að
leggja sérstaka áherslu á hin
8
hagnýtu fræði. Það þyrfti að
birta fyrirfram skrá yfir þau rit,
sem ættu að koma, svo að það
væri alþjóð ljóst, að þar væri um
kerfaða starfsemi að ræða. Það
þarf að snúast svo, að stjóm
sjóðsins sitji ekki framvegis og
bíði eftir því að henni bjóðist
þau handrit, sem tilviljunin læt-
ur skrifa ókerfað úti um alt,
heldur verður hún að afla sér
þeirra rita, sem hún sjálf vill að
birtist, svo að í því efni verði
ekkert handahóf. Stjórnin á að
jafnaði að eiga frumkvæði að því,
hvaða rit henni berast.
Það er ekki hér verið að deila á
stjórn sjóðsins. Því verður ekki
neitað, að það var erfitt verk,
sem henni var á herðar lagt, að
korna frambúðarskipulagi á út-
gáfustarfsemina. Það er ekki víst,
að slíkt þurfi að takast í fyrsta
áhlaupi, en nú hefir stjómin
nokkurra ára reynslu um það,
livernig ekki skuli að farið, og er
því að vænta, að hún breyti hátt-
um, og að nú takist betur. Ég
vdldi þó bæta því hér við, — ekki
af því að nein ósvinna hafi átt
sér stað í þeim efnum, þótt gefið
hafi verið út rit í þýðingu eins
stjómanda, — að það hlýtur að
vera ein meginregla, að rit eða þýð-
ingar eftir þá menn, sem sjóðnum
stjórna, geti ekki komið út að
forlagi sjóðsins. Ekki af því, að
bækur þeirra væru í sjálfu sér
ekki birtandi, heldur vegna hins,
að það hlýtur að rýra traustið á