Samtíðin - 01.12.1934, Blaðsíða 27

S AMTÍ.BIN
hefir hann lagt fyrir róða, og tek-
ið annað óvanalegt, Halldór Kilj-
an Laxness, nafn, sem bæði er ís-
lenskt og- útlent og á mýkt eins
tialldór Kiljan Laxness
og niðandi lækur og snubbótta
hörku eins og brotin súla. Ilann
hefir ekki viljað gera handarvik,
nema það miðaði beint að aukn-
um þroska hans sem rithöfundar,
en hann liefir aldrei hikað við að
Lggja á sig erfiði, píslir og
pynting, til að öðlast þann
þroska. Hann hefir leitað uppi
mestu fátæktina í íslenskum af-
dölum, snuðrað upp alt vesalasta
og hjárænasta fólkið þar, njósn-
að um kerlingar í eldhúskróknum
í dalnum eða við fiskþvottinn og
fiskþurkinn á stakkstæðum, um
karlana í fjallgöngum eða á eyr-
inni, um bóndann og kaupmann-
inn 1 búðinni og um unga fólkið á
böllum og í útreiðum, sett á sig
alt um klæði þessa fólks, göngu-
lag þess og framgöngu, kæki þess
og afkáraskap, allar skrípamynd-
ir þess af sjálfu sér, sögur þess
og kviðlinga, því að hann er eins
og karlarnir sem hann segir frá
og „voru ekki andlausir efnis-
hyggjumenn, sem hafa magann
fyrir sinn guð, heldur kunnu þeir
margar lausavísur og sumar dýrt
kveðnar — — hver um annan,
um vandræði sín eða lifsháska,
eða náttúruna eða þær vonir um
sæmilega daga, sem ekki rætast
fyr en á himnum, já jafnvel
um ástina(klámvísur)“(bls. 27)*)
Iíann hefir líka lagt á sig að
hnýsast í flest það, sem fólkið
liefir lesið, Passíusálmana, Grali-
arann, fornsögurnar, Andrarímur,
Gönguhrólfsrímur, Jómsvíkinga-
rímur og dagblöðin, og ekki hefir
honum sést yfir hneykslissög-
urriar. Yfirleitt hefir hann eftir
því sem hægt var að sjá, heyra
og finna, gert á fólkinu fjölmarg-
ar yfirborðsrannsóknir í ýmsum
viðhorfum. Sína eigin vitund hef-
ir hann gert að skrípi, til að geta
skilið og leikið eftir annara
skrípalæti. Jafnfrarnt því hefir
hann farið gandreið um heiminn,
norðan frá heimskautsbaug suður
á Sikiley og Spán, vestur á
Kyrrahafsströnd og austur til
Moskva. Bækur sínar hefir hann
") Öll blaðsíðutöl, sem tll er vitu-
að hér, eru úr „Sjálístœtt fólk“.
25