Samtíðin - 01.12.1934, Blaðsíða 23

SAMTfBXN
þegar áhugamenn vilja sinna
svona málum, þó ólærðir séu.
Sko, hérna er blaðið.
Nú, þetta er afrit. — — —
(Ég las) :
Fóru hvatir firir,
fannir og ísar banna
meiður malma leiðir
minn tveir í hríðar sinnu.
Órager foldu fita
fenna um síðir enni
hörðer knýa þar harðar
harkvar er náðu marki.
Þetta, — þetta er bara vit-
ieysa, Kusi. Hvernig á nokkur
maður að finna vit út úr þessu?
Já, það er nú einmitt. það, sem
ólærðu mennirnir segja altaf. Og
það er von. Þeim er ofvaxið að
finna meininguna í svona vísum.
Sagen er den, að þessar fornu
vísur er ómögulegt að skýra
nema með því að nota þau
strangvísindalegu vinnubrögð,
sem meistarar í íslenskum fræð-
um eru heima í, og sem eru
hvort tveggja í senn séreign og
sómi íslenskrar þjóðmenningar.
Ekki skil ég hver þau vinnu-
brögð ættu að vera.
Það er eðlilegt. En þú gætir
lært þetta. í raun og veru eru
frumreglurnar ofur einfaldar, —
sjáðu nú til:
Fyrst verður maður að gera sér
ljóst hvað höfundurinn meinar
með vísunni, eða, ef það liggu-r
ekki opið fyrir, þá hitt, hvað
hann gæti hafa meint. Þetta er
grundvallarregla, sem ekki má
víkja frá. Annar er vonlaust um
vísindalega niðurstöðu. Þar næst
kemur til athugunar hvort hin
einstöku orð vísunnar koma
heim við meininguna, og þá
byrjar vandinn fyrir alvöru. Nú
er það svo, að skýrandinn, ef
hann er starfi sínu vaxinn, á völ
á mörgum og margvíslegum
hjálpargögnum. Fornmenn not-
uðu kenningar og líkingar ákaf-
lega mikið og margvíslega. Skýr-
andinn verður að taka það með í
reikninginn á ýmsan hátt, sem
ólærðum manni gæti aldrei dott-
ið í hug, — þeim hættir svo við
að fara altaí beint eftir orðun-
um. Það er meinið.
Ég skal taka sem dæmi orðið
hestur. Hesturinn er dýr. En
lmnn er líka farartæki. Orðið
hestur getur því þýtt farartæki
— hvaða farartæki sem vera
skal. Það getur verið: skautar,
flugvjel, hjólatík, trillubátur,
fótur manns eða dýrs, flugufót-
ur eða rentufótur, hrossleggir,
skíði og fjöldamargt annað. En
brautirnar greinast meira en
þetta. Ég skal nefna sem dæmi
orðið skíði, sem getur þýtt hest-
ur. Það er líka nafn á eldsneyti,
og má því nota um hvaða elds-
neyti sem vera skal. Með orðinu
hestur = skíði getur því verið
meint: steinolía, inndregnir
bankaseðlar, sauðatað, þorska-
lifur, uppdi-áttur af Reykjavík,
21