Samtíðin - 01.12.1934, Blaðsíða 31

SAKTÍBIN
íslenskrar alþýðu: — ólundar-
lega uppskafinn íslenskur dóni*).
1 hamslausri sjálfstæðisbaráttu
sinni drepur Bjartur t-vær konur
sínar og mörg börn með kulda,
slcorti á öllum bætiefnum og full-
komnu tilfinningaleysi, sama kuld-
anum, sama skortinum, sama til-
finningaleysinu og Laxness drep-
ur allar sínar söguhetjur með.
Mundi nokkur skoða það öðruvísi
en sem ænilausa lýgi á Bjart í
Sumarhúsum, að hann fyrirlíti
nýjan silung ur sínu eigin vatni,
nýja fuglasteik úr sínu eigin fjalli
og nýja mjólk úr sinni eigin kú.
og yfirleitt alla þá fæðu. sem ein-
hver fjörefni eru í, og vilji ekki
leggja sér til munns annað en
þurt rúgbrauð, saltsteinbít, svart
kaffi, „sykurdjöful“ og skonrok,
sem að vísu er „útlent bakkelsi“,
ef Laxness sjáJfur sannaði það
ekki með eigin dæmi, með því
hvemig hann velur sér efni í róm-
an úr lífi fólksins — smekkurinn
er nákvæmlega eins hjá báðum.
Bjartur býr af mikilli íþrótt og
hamrömum dugnaði í sínum Sum-
arhúsum og yrkir dýrt kveðnar
vísur til að vera líka sjálfstæður
: andlegum efnum, en það vantar
alt innihald, allan nauðsynlegan
skáldskap bæði í búskapinn og
lcvæðskapinn, og þó að ekki verði
*) Vœri nú annars ekki sanngjarn-
ara að Laxness reyndi að ná sér
niðri á þeim, er sökina á, en það er
hann sjálfur.
alt hið sama sagt um sögur Lax-
ness, eru þær, eins og hann finn-
ur svo vel sjálfur, alt of fátækar
að innihaldi móts við það, sem í
búning þeirra er borið. Bjartur
hefir sína fylgju. Það er „gul
hundtík, vinnumannstík með mjóu
trýni og lúsug, því að hún kastar
sér oft niður og bítur sig áfergju-
lega með þessu sérkennilega
óværðarýlfri, sem einkennir lús-
uga hunda. 0g þetta er fjörefrxa-
laus hundtík, því að hún bítur
gras. Það er alveg bersýnilegt að
hún hefir orma“ (bls. 16—17).
Við þessa tík talar Bjartur um
drauma sína um nýja jörð og nýj-
an bæ, þar sem ekki er alt komið
undir risinu heldur sjálfstæðinu,
sem er í því fólgið að draga frarn
sínar kindur. Og það er þessi tík,
sem fyllir hann innblæstri og
andagift, þegar hún hleypur í
kring um hann með „léttúðugu
gelti, legst niður í veiðih.ug með
trýnið niður við jörð og miðar á
hann“. — Hér hefir kunnáltumáð-
urinn Laxness dregið upp ljóslif-
andi sína „kynisku“ fylgju, sem
gefur honum innblásturinn og
andagiftina, og við skiljum það,
að honum er vorkunnannál, að
andagiftin hans er og hlýtur að
vera „kynisk“, eða eins og farið
er að kalla það á íslensku: tíkar-
leg, og að við heyrum í henni
þetta óværðarýlfur, sem einkenn-
ir lúsuga hunda.
Þó er hægt að finna hjá Bjarti
í Sumarhúsum lagbrot, sem gæti
29